GERÇƏK ÖLÜM və GÖRÜNƏN ÖL

[TURK_ISLAM_BIRLIYI]

GERÇƏK ÖLÜM və GÖRÜNƏN ÖLÜM





Də ki: "Əlbəttə sizin özündən qaçdığınız ölüm, şübhəsiz sizinlə qarşılaşıb-görüşəcək. Sonra qeybi də, müşahidə edilə biləni də bilən (Allah)a çeviriləcəksiniz; O da sizə etdiklərinizi xəbər verəcək."
(Cümə Surəsi, 8)


Ölüm sizi hər an tuta bilər.
Kim bilər o an, bəlkə də bu xatırlat ya da sizə çox yaxınlaşmışdır.
Bəlkə də bu sətirlər əxlaqınızı yenidən düşünməniz üçün ölümünüzdən əvvəl sizə tanınmışson bir fürsət, son bir xatırlatma, son bir xəbərdarlıqdır. Siz bu sətirləri oxuyarkən bir saat sonra həyatda qalacağınızdan əmin ola bilməzsiniz. Bir saat sonra həyatda olsanız bir sonrakı saata çatacağınızın heç bir zəmanəti yoxdur. Saat deyil bir dəqiqə, hətta bir saniyə sonra belə həyatda olacağınız qəti deyil. Bu saytdakı yazıları sonuna qədər oxuyub bitirəcəyinizin də heç bir zəmanəti yoxdur. Ölüm sizə, böyük bir ehtimalla, bir dəqiqə əvvəlində ölməyi heç ağılınızdan keçirmədiyiniz bir anda gələcəkdir.

Mütləq öləcəksiniz, bütün sevdikləriniz də öləcək, sizdən əvvəl ya da sonra mütləq öləcəklər. Bundan 100 il sonra dünya üzərində sizin tanışınız heç bir canlı insan qalmayacaq.

Hər insanın, öz həyatı haqqında bitmək tükənmək bilməyən planları vardır. Liseyi bitirmək, universitetə girə bilmək, məzun olmaq, işsahibi olmaq, ev sahibi olmaq, evlənib uşaq-muşaq sahibi olmaq, uşağını böyütmək, təqaüdə çıxmaq, dinc bir həyata qovuşmaq kimi... Bunların xaricində, hər kəsin, öz içində olduğu vəziyyət və şərtlərə görə daha minlərlə mövzuda çox əhatəli plan və qanunları vardır.

Halbuki bu planların heç birinin reallaşacağı qəti deyil. Buna qarşı ölüm, yüzdə yüz/üz reallaşacaq.
İllərcə işlə/çalışıb çalışıb universitetə girən bir şagird məktəbinə gedərkən ölə bilər. Ya da yeni işə girən bir adam işinə gedərkən və ya evlənənlər toydan dönərkən ani bir yol qəzası nəticəsində ölə bilərlər. Müvəffəqiyyətli bir işadamı isə, işlərini tez həll edə bilmək, gedəcəyi yerə daha tez çatıb vaxt qazanmaq və daha çox şeylər edə bilmək üçün təyyarə səfərini seçər. Lakin təyyarə düşə bilər və həyatı heç düşünmədiyi şəkildə son t. bilər.

Geriyə qalan planlarını reallaşdıra bilmədən, bir daha əsla tamamlanmayacaq bir şəkildə yarıda buraxaraq, dönüşü olmayan bir yerə xərclər... Halbuki o getdikləri yer/yeyər üçün hazırladıqları heç bir planları yoxdur. Reallaşdıra bilməyəcəkləri planları illərcə ən incə detalına qədər düşünmüşlər, amma reallaşacağı qəti olan ölüm haqqında heç bir şey düşünməmişlər.

Yaxşı ağla və şüura sahib bir insan hansına prioritet verməlidir? Reallaşacağı qəti olan haqqındamı, yoxsa olmayan haqqındamı plan qurmalıdır? İnsanların bir qisimi, qəti olmayana əhəmiyyət verərlər. Həyatın hansı mərhələsində olursa olsun bütün planlarını, gələcəkdə daha yaxşı və daha mükəmməl bir həyata qovuşa bilmək üçün edərlər.
Əgər insan ölümsüz olsaydı, bu davranışgerçekten də məntiqli olacaqdı. Lakin bütün planlar, ölüm deyilən mütləq sona məhkumdur. Bu səbəblə, qəti olan ölümü buraxıb qəti olmayanları əhəmiyyət vermək, qətiliklə ağıl xaricidir.

Amma insanlardan bəziləri, ağıllarını kaplamışgarip bir qəflət halı səbəbiylə heç cür bu açıq gerçəyi fərq edə bilməzlər. Uzun illər yaşayacaqlarını hətta heç ölməyəcəklərini fərz edərək yalnız dünyada təyin etdikləri hədəflərə çatmaq üçün səylərlər. Ölümlə birlikdə başlayacaq olan gerçək həyatlarını düşünməzlər. Ona istiqamətli bir hazırlıq etməzlər. Hesab günü bu gerçəklə üz-üzə qaldıqlarında isə kompensasiyası olmayan bu böyük səhvdən ötəri çox dərin bir peşmanlıq duy/eşidərlər.

Bu sayt, insana bu çox əhəmiyyətli gerçəkləri düşündürmək və sürətlə yaxınlaşan böyük hadisəs(n)i xəbər vermək üçün hazırlanmışmışdır... Bu böyük hadisə, qətidir.

Bu səbəbdən, düşünməkdən qaçmaq, heç bir şəkildə həll deyil.

BATİL İNANCLAR VƏ GERÇƏKLƏR

Hər canlı varlıq kimi insan da bir gün ölmək üzrə doğular. Kimiləri çox kiçik yaşda həyata vida edərkən, kimiləri gənc, kimiləri orta, kimiləri də irəli yaşlarda bu dünyanı tərk edərlər. Kimsənin sahib olduğu malı-mülkü, sərvəti, mövqes(n)i, mövqesi, şöhrəti, etibarı, qüvvəti və gözəlliyi, ölümü özündən uzaqlaşdıra bilməz. Hər kəs istisnasız ölümə boyun əymişdir və bundan sonra da əyməyə davam edəcək.

Bir çox insan, ölümü düşünmək istəməz. Bu mütləq sonun öz başına da gələcəyini ağılına gətirməz. İnsanların bir qisimi düşünmədikləri müddətcə, ölümlə qarşılaşmayacaqları kimi batil bir inanc inkişaf etdirmişlər. Xalq arasında ölümlə əlaqədar mövzu açan hər hansı bir adam dərhal "şom ağızlı" olaraq xarakterizə ediyər və bu mövzu dərhal, "ağızından yel al/götürsün" kimi mənasız sözlərlə bağlatdırılar. Halbuki ölümdən danışan bir insan, Allahın çox böyük ayələrindən birini xatırlatmaqda və insanların üzərindəki qalın qəflət pərdəsinin bir az da olsa aralanmasına vəsilə olmaqdadır. Ancaq qəfləti, həyat formas(n)ı halına gətirmiş qafil bir kütlə, özlərini narahat edən bu cür gerçəklərin xatırladılmasından çox narahat olarlar. Halbuki bu kəslər, həyatdaykən ölümü düşünməkdən nə qədər qaçsalar, ölümün gerçəyiylə qarşılaşdıqlarındakı narahatlıqları da o qədər şiddətli olar. Bu dünyadakı qəflətləri nə qədər böyüksə ölüm anında, qiyamət günündə və əbədi əzabdakı dəhşət, qarışıqlıq və əzabları o dərəcə böyük olar.

Zamanın irəliləməsinə baxmayaraq özünü yaşlanmağa və ölümə qarşı qoruya bilmiş tək bir insan göstərə bilməzsiniz. Ölməyəcək tək bir insan t. bilməzsiniz. Çünki insan öz bədəninin və öz həyatının sahibi deyil. Yaşamağa qərar verib həyatını özünün başlatmamış olması, bunun bir göstəricisidir. Bir başqa göstəricisi isə, həyatını sona çatdıran ölümə müdaxilə edə bilməyişidir. Həyatın sahibi, onu verəndir. Və O, dilədiyi zaman da o həyatı geri al/götürər. Həyatın sahibi olan Allah, Peyğəmbərimiz (səv)a vəhy etdiyi "Səndən əvvəl heç bir bəşərə ölümsüzlüyü vermədik; indi sən ölsən onlar ölümsüzmü qalacaqlar?" (Ənbiya Surəsi, 34) ayəsiylə, bunu xəbər verər.

Yalnız bu anda, dünyada milyardlarla insanın var olduğu göz qarşısında saxlanılsa, ilk insandan bu yana, saysız insan yaşamışdır. Bu insanların hamısı da istisnasız ölümü dadmışlar. Günümüzdən əvvəl yaşayanların da bu anda yaşamaqda olanların da qətiliklə başlarına gəlmiş ya da gələcək olan qəti bir sondur ölüm. Kimsə özünü bu qaçınılmaz sondan qurtara bilməz. Quranda, bu mövzu bu şəkildə bildirilər:

Hər nəfs ölümü dadıcıdır. Qiyamət günü əlbəttə əcrləriniz əskiksizcə ödənəcək. Kim atəşdən uzaqlaşdırılar və cənnətə soxulsa, artıq o həqiqətən qurtuluşa çatmışdır. Dünya həyatı, hiyləçi əmtəədən başqa bir şey deyil. (Al/götürü İmran Surəsi, 185)

ÖLÜMÜ TƏSADÜF YA DA TALEHSİZLİK SANMA YANILMASI

Ölüm, hər hadisə kimi, Allahın diləməsiylə xeyr və hikmətlə reallaşar. Bir insanın doğum tarixi necə müəyyəndirsə, eyni şəkildə ölüm tarixi də daha o doğulmamışkən, dəqiqəsinə, saniyəsinə qədər müəyyəndir. İnsan da özünə verilən müddəti hər saniyə bir az daha istehlak edərək, o son ana doğru sürətlə yaxınlaşar. Hər kəsin ölümünün yeri, zamanı və şəkli qədərində təyin olunmuşdur.

Buna baxmayaraq insanların bir qisimi ölümün, Allahın ona səbəb olaraq yaratdığı hadisələr zəncirinin bir nəticəs(n)i olduğunu sanarlar. Hər gün qəzetlərdə ölüm xəbərlərini oxucu, ardından da, "Əgər bir tədbir görülsəydi nəticə bu şəkildə olmazdı; belə edilsəydi ölməz idi" kimi cahilcə məntiqlər icra edərlər. Halbuki hər insan özünə tanınmışsüreden nə bir saniyə əskik nə də bir saniyə çox yaşaya bilməz. Ancaq, imanın verdiyi şüurdan uzaq olan insanlar, hər hadisəyə olduğu kimi ölümə də təsadüflər zəncirinin bir parçası olaraq baxarlar. Allah Quranda, tamamilə inkarçılara xas olan belə əyri bir zehniyyətdən möminləri çəkindirər:

Ey iman edənlər, inkar edənlər ilə yer üzündə gəzib gəzərkən və ya döyüşdə ol/tapıldıqları sırada (ölən) qardaşları üçün: "Yanımızda olsadılar, ölməzlər idi, öldürülməzdilər" deyənlər kimi olmayın. Allah, bunu onların ürəklərində yaxşılaşmaz bir həsrət olaraq etdi. Dirildən və öldürən Allahdır. Allah, etdiklərinizi görəndir. (Al/götürü İmran Surəsi, 156)

Ölümü bir təsadüf sanmaq böyük bir ağılsızlıqdır. Və bu vəziyyət, üstdəki ayədən də aydın olacağı kimi, insana böyük bir mənəvi əzab, qarşı qoyula bilməz bir çətinlik verər. İnkar edənlər, yaxınlarını və sevdiklərini itirdiklərində bu böyük əzabı yaşayarlar. Ölənin əslində bir xilas olma ehtimalı olduğunu, lakin çatışmazlıq, tədbirsizlik kimi vəziyyətlər üzündən vaxtsız öldüyünü mütəfəkkirlər. Bu düşüncə də onların kədər, peşmanlıq və ağrılarının dözərək artmasına səbəb olar. Çəkdikləri bu çətinlik və acı/ağrılı, gerçəkdə inancsızlıqlarının əzabından başqa bir şey deyil.

Halbuki hadisənin çox əhəmiyyətli bir sirri vardır; ölümün səbəbi, nə bir qəza, nə bir xəstəlik, nə də başqa bir şeydir. Bütün bu səbəbləri yaradan Allahdır. Qədərimizdə ifadə edilən müddət dolduğu zaman, yuxarıda sayılan səbəblərdən hər hansı bir dənəsi səbəbi ilə həyatımız sona çatar. Və insan, əlindəki bütün maddi imkanını səfərbər etsə da/də/dahi, özü üçün belirlenmişolan ölüm zamanından bir an belə çox yaşaya bilməz. Quranda bu İlahi qanun belə xəbər verilər:
Allahın icazəs(n)i olmadan heç bir nəfs üçün ölmək yoxdur. O, müddəti ifadə edilmiş bir yazıdır... (Al/götürü İmran Surəsi, 145)

QƏDƏR ANLAYIŞINDAKI ƏYRİLİK

Xüsusilə ölüm mövzusuyla əlaqədar olaraq, xalq arasında qədər haqqında bir çox səhv qənaət vardır. "Qədərini məğlub et/yeyilmək", "qədərini dəyişdirmək" kimi səhv məntiqlər cəmiyyətdə olduqca məşhurdur. Kimi insanlar bəzi gözləmə və təxminlərini qədər zənn edib, bunların reallaşmadığını görüncə də qədərin təyin olunduğu kimi getmədiyini, dəyişdiyini sanarlar. Sanki qədəri əvvəldən oxumuş da, hadisələr oxuduqları şəkildə inkişaf etməmiş kimi ağılsızca bir rəftar geyinərlər. Bu cür əyri və əsassız məntiqlər, qədərin mənasının tam olaraq qavrana bilməmiş olmasından qaynaqlanar.

Qədər, zaman və məkan anlayışlarını yoxdan var edən və bunları tamamilə idarə və hakimiyyətində saxlayan, zaman və məkana təbii/tabe olmayan Allahın, keçmiş və gələcəkdəki bütün hadisələri vaxtsızlıq ölçüsündə təsbit etməsi və yaratmasıdır. Yaşanmış və yaşanacaq bütün hadisələr zənciri, an an, detal detal Allah Qatında planlanmış və yaradılmışdır.

Zamanı Allah yaratmışdır, buna görə O, zamana asılı deyil. Allahın Qatında hər şeyin başı da, sonu da, sonsuzluq şeridindeki yeri də müəyyəndir. Hər şey olub bitmişdir. Necə bir filmi seyr edən adamın o film üzərində hər hansı bir dəyişiklik etməyə güc və imkanı yoxsa, insanların da təbii/tabe olduqları qədər üzərində bir təsirləri ola bilməz. İnsanlar qədər üzərində deyil, qədər insanlar üzərində təyin edici və etdirici bir ünsürdür. Hər şeyiylə qədərin bir parçası olan insan o qədərdən müstəqil bir şəkildə davrana bilməz. Qədərin xaricinə çıxa bilməz. Bu bir video kasetdəki filmdə iştirak edən oyunçunun, kasetdən çölə sıyrılıb maddi bir ölçü qazanaraq videonun başına oturması və öz ol/tapıldığı kasetdə silmələr, oynağalar, dəyişikliklər etməsinə bənzər ki, əlbəttə bu öz içində ziddiyyətli və məntiqsiz bir vəziyyətdir.

Bu səbəbdən, qədəri məğlub et/yeyilmə, qədərin axışını dəyişdirmə kimi bir vəziyyət söz mövzusu belə ola bilməz. Unudulmamalıdır ki, "mən qədərimi dəyişdirdim" deyən bir insan da, əslində qədərində yazılı olan bir cümləni söyləməkdədir.

Bunu bir örnəklə açıqlamaq istəsək; bir insan günlərlə komada qala bilər, yenidən həyata dönməsi qeyri-mümkün kimi görünə bilər. Lakin eyni insanın, gözlənilənin əksinə, təkrar köhnə sağlamlığına qovuşması, onun "qədərini məğlub et/yeyildiyi" ya da doktor/həkimlərin onun "qədərini dəyişdirdiyi" mənasını verməz. Bu hadisə, o adamın, qədərində özü üçün təyin olunmuş müddəti doldurmadığını göstərər. Bu da eyni qədərin bir parçasından başqa bir şey deyil. Hər şey kimi xəstələnməsi və təkrar yaxşılaşması da Allah Qatında yazılıb təsbit edilmişdir. Bir ayədə Allah belə buyurar:

... Ömür müddətinə, ömür verilməsi və onun ömüründən qısaldılması da mütləq bir kitabda (yazılı)dır. Həqiqətən bu Allaha görə asandır. (Fatır Surəsi, 11)

İnsanlar arasında məşhur olan bir başqa səhv qənaətə görə də, 80 yaşında birinin ölümü "əcəl", kiçik bir uşağın, gənc bir insanın ya da orta yaşlı bir adamın ölümü "gözlənilməz bir hadisə"dir. Bu səhv məntiqlə düşünən insanlar, ölümü qəbul edib, adi qarşılaya bilmək üçün öz təyin etdikləri bəzi şərtlərin ol/tapılmasını istəyərlər. Bu qafil insanlara görə, uzun sürən ağır bir xəstəlik nəticəs(n)i gələn ölüm ümumiyyətlə təbii qarşılana bilər, lakin ani bir xəstəlik ya da qəza nəticəs(n)i gələn ölüm vaxtsızdır. Buna görə, çox vaxt ölümlər isyankar bir ruh halıyla qarşılanar. Ancaq bu məntiq, Allahın ədalətinin, sonsuz mərhəmətinin, hər şeyi xeyr və hikmətlə yaratdığının tam olaraq təqdir edilə bilmədiyinin göstəricisidir. Bu psixologiyaya sahib olan hər kəs Allaha tam bir təslimiyyətlə təslim olmadığı üçün dünya həyatında davamlı bir çətinlik və kədər içində yaşamağa məhkum qalacaq.

REİNKARNASİYA İNANCI

Ölüm haqqında müxtəlif seqmentlərdə məşhur olan batil inanclardan biri də "reinkarnasiya"dır. Öldükdən sonra müxtəlif dəfələr fərqli yer/yeyər və zamanlarda və fərqli şəxsiyyətlərlə dirilərək yenidən dünyaya gəlmə şəklində açıqlanan reinkarnasiya, gərək iman etməyənlər gərəksə müxtəlif batil inanışların mənsubları arasında, son zamanlarda maraq/əlaqə görən azğın bir axın halına gəlmişdir.

Texniki olaraq heç bir dəlilə söykən/dözməməsinə baxmayaraq bu cür batil inancların tərəfdar toplamasının başlıca səbəbi, dini inancı olmayan insanların bilinçaltlarındaki, öldükdən sonra yox olma narahatlığıdır. Dini inancları zəif olan kəslər də, dünyada etdiklərinin qarşılığı olaraq axirətdə cəhənnəm kimi bir cəzanın özlərini gözlədiyini bildikləri üçün ya da heç olmasa ehtimal verdikləri üçün öldükdən sonra axirətə getmə gerçəyindən narahat olarlar. Hər iki sinif üçün də öldükdən sonra dünyaya təkrar təkrar gəlmək son dərəcə cazibədar bir vəziyyətdir. Buna görə bu işin istismarını edən müəyyən seqmentlərin bir neçə "göz boyama" seansıyla, daha çox dəlil axtarışdan reinkarnasiya kimi bir boş sözü sevə sevə mənimsəyərlər.

Bu azğın düşüncəyə, bəzi dövrlərdə Müsəlman ətraflardan özünə aydın, intellektual, qabaqcıl görünüşü vermək istəyən bəzi kəslər də müsbət baxmaqdadır. Hadisənin əsl ciddi istiqaməti isə, bu cür kəslərin söz mövzusu azğın iddialarına Quran ayələrindən dəlil gətirməyə və ayələrin açıq və dəqiq ifadələrini, "dillərini əyib bükərək" öz şərhlərinə dəlil göstərməyə işləridir. Burada vurğulanmaq istənən təməl mövzu da, bu azğın etiqadın qətiliklə Quran və İslam xarici olduğu və Quranın açıq ayələriylə tamamilə ziddiyyət təşkil etdiyidir.

Reinkarnasiyanın Quranda keçdiyini iddia edənlərin dəlil olaraq qarşıya qoyduqları bir neçə ayədən biri Mömin Surəsinin 11. ayəsidir. Ayədə belə buyurulmaqdadır:

Dedilər ki: "Rəbbimiz, bizi iki dəfə öldürdün və iki dəfə diriltdin; biz də günahlarımızı etiraf etdik. İndi çıxış üçün bir yol varmı ?" (Mömin Surəsi, 11)

Reinkarnasiyaçılar bu ayədə, insanın dünyada bir dəfə yaşayıb öldükdən sonra təkrar dirildilərək dünyada ikinci bir həyata başladığını, bu surətlə ruhunun inkişafını tamamladığını və bu ikinci həyatını izləyən ikinci ölümündən sonra axirətdə dirildildiyini iddia edərlər.

Halbuki ayəyə görə insanın iki dəfə ölü iki dəfə diri halı olduğu aydın olmaqdadır. Üçüncü bir ölü ya da dirilik halı söz mövzusu deyil. Bu vəziyyətdə təbii olaraq ağla, insanın ən başdakı vəziyyətinin ölümü ya da dirimi olduğu sualı gəlir. Bu problemin cavabını isə Bəqərə Surəsinin 28. ayəsində t.rıq:

Necə olur da Allahı inkar edirsiniz? Halbuki ölü ikən sizi o diriltdi; sonra sizi yenə öldürəcək, yenə dirildəcək və sonra ONA çeviriləcəksiniz. (Bəqərə Surəsi, 28)

Ayə açıqdır; insan başlanğıcda ölüdür, yəni yaradılışının təməli başlanğıcda, ayələrdə də bildirilən torpaq, su, palçıq kimi cansız maddələrdən meydana gəlməkdədir. Daha sonra Allah bu cansız yığına "bir nizam içində şəkil verib" dirildər. Birinci ölüm və birinci diriliş reallaşmışdır. Birinci dirilişdən müəyyən bir müddət sonra insan, həyatı sona çatınca təkrar öldürülər, ilk ölümündə olduğu kimi torpağa geri dönər, çürüyüb-parçalanıb toz halına gəlir. Bu da ikinci dəfə ölü halına keçişidir. Geriyə isə ikinci və son dirildilməsi qalmışdır. Bu da axirətdəki dirilməsidir. İkinci və son diriliş axirətdəki dirilmə olduğuna görə, dünya həyatında ikinci bir diriliş söz mövzusu ola bilməz. Əks halda bu cür bir iddia üçüncü bir dirilişi tələb edir ki belə bir vəziyyətdən heç bir ayədə danışılmaz. Görüldüyü kimi nə Mömin Surəsi 11. ayəsindən, nə də Bəqərə Surəsi 28. ayəsindən insanın dünyada birdən çox dəfə dirildildiyi mənas(n)ı çıxmaz. Tam tərsinə bir dəfə dünyada bir dəfə də axirətdə dirilişin olduğu ayələrdən açıq bir şəkildə aydın olmaqdadır.

Bunun xaricində, Qurandakı bir çox ayə də insanın içində sınanıldığı tək bir dünya həyatı olduğunu ortaya qoymaqdadır. Məsələn ölümdən sonra təkrar dünyaya çevril olmadığı, Allahın buna qəti olaraq icazə verməyəcəyi ayələrdə belə bildirilməkdədir:

Sonunda, onlardan birinə ölüm gəldiyi zaman, deyər ki: "Rəbbim, məni geri tərcümən. Ki, geridə buraxdığım (dünya)də saleh əməllərdə ol/tapılım. "Əsla, həqiqətən bu, yalnız bir sözdür, bunu da özü söyləməkdədir. Onların önlərində, dirildilib qaldırılacaqları günə qədər bir maneə (boğaz) vardır. (Mu'minun Surəsi, 99-100)

Ayədə, adama ölüm gəldikdən sonra yenidən dünya həyatına bir çevril, bir kompensasiya imkanı ol/tapılmadığı izah edilərkən inkarçıların, bunun əksinə ikinci bir diriliş və dünyaya çevril gözləməsinə sahib olduqları da diqqət çəkməkdədir. Allah bunun heç bir etibarlılığı ol/tapılmayan və inkarçıların öz söylədikləri bir sözdən ibarət olduğunu açıqca ifadə edər.
Başqa ayələrdə də cənnətdəkilərin "ilk" ölümdən başqa bir ölüm dadmayacaqları belə bildirilər:

Orada, ilk ölümün xaricində başqa ölüm dadmazlar. Və (Allah da) onları cəhənnəm əzabından qorumuşdur. Sənin Rəbbindən, bir fəzl və (lütf) olaraq. İşdə böyük 'xoşbəxtlik və qurtuluş' budur. (Duxan Surəsi, 56-57)

Cənnət əhlinin, birinci ölümləri xaricində başqa bir ölüm dadmayacaqlarından ötəri duy/eşitdikləri sevinc bir başqa ayədə belə keçər:

Necə, biz öləcək olanlar deyil miymişiz? Yalnız birinci ölümümüzdən başqa (eləmi)? Və biz əzaba uğradılacaq olanlar deyil miymişiz? (Saffat Surəsi, 58-59)

Üstdəki ayələr o qədər açıqdır ki, insanın yaşadığı tək bir ölüm olduğu, heç bir şərhə yer/yeyər buraxmayacaq dəqiqlikdə vurğulanmaqdadır. Əvvəlki ayələrdə iki ölümdən bəhs edildiyi halda, niyə/səbəb burada tək bir ölümdən başqa ölüm dadılmayacağının deyildiyi kimi bir sual ağla gələ bilər. Bunun cavabı Duxan Surəsinin 56. ayəsindəki ölümü "dadma" ifadəsində özbaşına ortaya çıxmaqdadır. Çünki, insanın şüurlu olaraq daddığı, yəni yaşadığı, qarşılaşdığı, idrak etdiyi ilk və tək bir ölüm vardır; o da dünya həyatının sona çatdığı an qarşılaşdığı ölümdür. Ən başdakı ölü halından əvvəl diri olmadığı səbəbindən qəbul etmə və şüur kimi xüsusiyyətləri olmadığı üçün bu birinci ölümünün şüuruna çatması, bunu dadması kimi bir vəziyyəti əlbəttə ki ola bilməz.

Quranın açıq və qəti xəbərinə baxmayaraq, dünyada birdən çox ölmə, dirilmə, yeni bədənlərə girmə kimi hadisələrin ol/tapıldığını iddia etmək Quranın açıq ayələrini rədd etmək mənasını verəcək.

QƏFLƏTİN QALIN PƏRDƏSİ

İnsan eqoist yaradılmışdır və öz mənfəətlərini maraqlandıran şeylər haqqında son dərəcə həssasdır. Ancaq hər mövzuda öz çıxar və mənfəətlərini ən incə detalına qədər düşünən və hesablayan insanın birbaşa özünü maraqlandıran ölüm mövzusunda qeydsiz və umursuz olması son dərəcə heyrət vericidir. "Qəti məlumatla iman etməyənlər"ə xas olan bu ruh halını Allah, Quranda tək bir sözlə təyin etmişdir: "Qəflət".

Qəflətin mənas(n)ı, şüurundakı bulanıqlıq və bağlılıqdan ötəri, bir insanın gerçəkləri tam olaraq qəbul edə bilməyib, sağlam qiymətləndirmələr edə bilməməsi və buna bağlı olaraq, lazım olan sağlam reaksiyaları verə bilməməsidir. Bir ayədə Allah belə buyurar:
İnsanların sorğulama (zamanı) yaxınlaşdı, özləri isə qəflət içində üz çevirirlər. (Ənbiya Surəsi, 1)
Ölümcül, çarəsiz bir xəstəliyə tutulan birinin öləcəyinə qəti gözüylə baxılar. Lakin ona bu gözlə nazirlərin də ər ya da keç öləcəkləri qətidir. Qəflət üzündən, işin bu istiqaməti bu tərz kəslərin ağılına gəlməz. Halbuki bəlkə də ölüm, özünü bu "ölümcül xəstə"dən çox daha əvvəl, heç ümid etmədiyi bir anda tutacaq.

Yaxınları, ölüm döşəyindəki xəstələrinin vəziyyətinə kədərlənərlər. Amma bir gün qətiliklə öləcək olan özlərinə də kədərlənmək ağıllarına gəlməz. Halbuki, bir hadisənin enində sonunda reallaşacağı qətisə, bunun yaxın ya da uzaq olması verilən reaksiyanı dəyişdirməməlidir.

Əgər ölmək üzrə olanlar üçün kədərlənmək lazımdırsa, yalnız ölüm anında deyil hər kəs bir-biri və özü üçün indidən kədərlənməyə başlamalıdır. Ya da içində olduğu qəflət pərdəsini cırmalı, ölümün gerçək mənasını qavramalıdır.

Bunun üçün də, əvvəlcə qəfləti doğuran səbəbləri tanımaq faydalı ola bilər.

QƏFLƏTİN SƏBƏBLƏRİ

- Təfəkkür və akletme əskikliyi: Bəzi insanlar ciddi mövzular üzərində düşünməyə çox vərdişkar deyil. Düşünmədən yaşamağa vərdiş etdiklərindən, ölümü də çox uzaq görərlər. Gündəlik problemlərin, zehinlərini kifayət qədər məşğul etdiyini mütəfəkkirlər. Kiçik mövzularla o dar zehinlərini doldurar, kiçik problemlərdə boğular və ölüm kimi əhəmiyyətli mövzuları düşünə bilməzlər. Hər hansı birinin ölümüylə qarşılaşdıqlarında ya da ölümlə əlaqədar bir mövzu açıldığında, "Allah gecinden versin, Allah kimsənin başına verməsin, Allah sıralı versin..." kimi sözlərlə özlərini ovudar, mövzunu ən qısa zamanda, yenə düşünmədən ötürməyə çalışarlar.

- Həyatın qarışıqlıq və hərəkətliliyi: Həyat elə axıcı və hərəkətlidir ki özünü hadisələrin axışına qapdıran insan xüsusi bir səy göstərməzsə, enində sonunda özünü tutacaq olan ölüm gerçəyini göz ardı edə bilər. Bu vəziyyət, xüsusilə imana sahib olmadığı üçün qədər, təvəkkül, Allaha təslim olma kimi anlayışlara xarici insanlar üçün etibarlıdır. Bu kimi insanlar özlərini bildikləri andan etibarən öz deyimləriylə "dünyalarını qurtarmağa" baxarlar.

Bu tip insanlar davamlı yeni dünyəvi planlar, çıxarlar, hədəflər arxasında qaçarlar; bunlarla əylənməkdən ölümü düşünməyə fürsət t. bilməzlər Heç gözlənilməzləri bir anda da hazırlıqsız və çaşmış bir şəkildə ölüm gerçəyiylə qarşılaşarlar. Amma artıq çox gecdir.

- Doğum yanılması: Qəflətin səbəblərindən biri də doğumun varlığıdır. Hər gün doğumlar və ölümlər olar. Yer üzünün əhalisi heç azalmaz, hətta gündən günə artar. İnsan özünü bu dövrün təsirinə qapdırınca sanki doğumlar ölümləri kompensasiya edir, həyat beləcə tarazlıqlanır kimi bir yanılmaya qapıla bilər. Bu da ölümə qarşı bir qəflət pərdəsi meydana gəlməsinə səbəb olar. Halbuki bu andan etibarən heç bir doğumun reallaşmayacağı bir dövrə girsək, insanların bir-biri ardına öldüyünü və dünya əhalisinin sürətlə sıfıra doğru getdiyini görsək... İşdə o zaman ölüm insana bütün dəhşətiylə özünü hiss etdirər. İnsan ətrafındakıların bir-bir azaldığını görər və qaçınılmaz sonun ər keç özünə də gələcəyini qəti olaraq fərq edər. Aradan illər belə keçsə, bibi/hələ həyatda olanlar sabahısı gün sıranın özlərinə gəlib gəlməyəcəyi narahatlığıyla yatarlar. Ölüm bir an belə ağıllarından çıxmaz.

Halbuki hadisənin əsli də bundan fərqli deyil. Yeni təbiətinlərin öləcəklərə heç bir təsiri yoxdur. Bu, yalnız psixoloji bir yanılmadan ibarətdir. Günümüzdən 150 il əvvəl yaşayanlardan bu gün heç biri həyatda deyil. Özlərindən sonra təbiətinlərin bu kəslərin əcəllərinə heç bir faydası toxunmamışdır. Eyni şəkildə 100 il sonra da bu anda yaşayan insanlardan az qala heç birisi qalmayacaq. Çünki dünya bir növ dayanacaq yeridir; davamlı dollar və boşalar.

ÖZÜNÜ ALDATMA ÜSULLARI

Ölümü göz ardı etdirən və qəfləti doğuran səbəblərin xaricində bir də insanların öz özlərini ovutmaq üçün istifadə etdikləri müdafiə etmə mexanizmləri vardır. Bu özünü aldatma üsullarını bir neçə maddə halında araşdıra bilərik.

- Yaşlılıq dövrünə təxirə salma düşüncəsi: Bu müdafiə etmə mexanizmi gənclərdə və orta yaşlılarda görülər. Bunu istifadə edən insan, ümumiyyətlə 60-70 il yaşayacağını hesablar və ancaq ömürünün son illərini bu cür mövzulara ayırmağa qərar verər. Beləcə, ölümə və o biri dünyaya hazırlanmaq üçün də həyatından bir pay ayırmışolduğunu düşünər və vicdanını rahatlaşdırar.

Halbuki bir saniyə sonra yaşayacağının belə zəmanəti olmayan, daha nə qədər yaşayacağını, harada və nə vaxt öləcəyini əsla bilməyən bir insanın belə uzun vədəli, nəticəsiz hesablar etməsinin nə böyük bir qəflət olduğu ortadadır. Hər gün ətrafında özüylə yaşıd hətta daha gənc bir çox adam ölər. Qəzetlər ölüm elanlarıyla doludur. Televiziyalarda hər gecə bir çox ölüm xəbəri izlər. Çox vaxt, böyük kiçik, öz yaxınlarının ölümlərinə şahid olar. Lakin ətrafındakı insanların bir gün hətta bəlkə də sabah, öz ölümünə də şahid olacaqlarını, öz ölüm elanını oxuyacaqlarını ağılına gətirməz. Qaldı ki, o gözlədiyi "yaşlılıq" sərhədinə qədər yaşasa belə bir şey dəyişməyəcək, sahib olduğu zehniyyəti dəyişdirmədiyi müddətcə, ölümlə qarşı-qarşıya gələnə qədər təxirə salma məntiqini davam etdirəcək. Allah bir ayədə belə buyurar:

Təxirə salmaq ancaq inkarda bir artımdır… (Tövbə Surəsi, 37)

-"Cəhənnəmdə cəzamı çəkər və çıxaram" məntiqi: Cəmiyyətdə olduqca məşhur olan bu görüş, gerçəkdə doğru bilinməməkdədir. Quranın heç bir yerində bir müddət Allahın diləməsi xaricində cəhənnəmdə cəza görüb, sonra bağışlanaraq cənnətə alınanlardan danışılmaz. Tam tərsinə, mövzu ilə əlaqədar bütün ayələrdə, qiyamət günü möminlərin və inkarçıların qəti bir şəkildə ayrılacaqları, möminlərin əbədi olaraq cənnətə girəcəkləri, inkarçıların isə əbədi olaraq cəhənnəmə, alçaq bir əzabın içinə sürtüləcəkləri və Allah diləmədikcə oradan çıxa bilməyəcəkləri bildirilmişdir:
Dedilər ki: "Saylı günlərin xaricində, ateşasla bizə dəyməyəcək." Də ki: "Allah Qatından bir əhdmi al/götürdünüz? -ki Allah əsla əhdindən dönməz- Yoxsa Allaha qarşı bilmədiyiniz bir şeyimi söyləyirsiniz?" Xeyr; kim bir pislik işlər də günahı özünü əhatə etsə, (artıq) onlar, atəşin xalqıdırlar, orada müddətsiz qalacaqlar. İman edib saleh əməllərdə ol/tapılanlar isə cənnət xalqıdırlar, orada müddətsiz qalacaqlar. (Bəqərə Surəsi, 80-82) 

Daha Etrafli  GERÇƏK ÖLÜM və GÖRÜNƏN ÖLÜM Web Sitesinden

Veya Olum Qiyamet Cehennem Kitabin Yukleyin (Turkce) >>

OlumKiyametCehennem.zip