'İçtihat Kapısı Kapanmamıştır&#

[Albros]

'İçtihat kapısı k.nmamıştır'

Di­ni, gün­cel top­lum­sal ha­ya­ta na­sıl ter­cü­me ede­rim kay­gı­sı ta­şı­yor­su­nuz ta­bi­i.

Ben o dö­nem­ler­de Cum­hu­ri­yet'in ye­tiş­tir­di­ği ne­sil­le, on­la­rın ce­mi­yet ha­ya­tın­da­ki prob­lem­le­ri ile yüz­le­şi­yor­dum. Bir­çok tar­tış­ma açı­lı­yor­du. Bu­nun ya­nın­da zik­ret­mem ge­re­ken baş­ka bir şey da­ha var. Ben İmam-Ha­tip­te iken bir yıl­dan faz­la bir sü­re, fark­lı or­tao­kul ve li­se­den öğ­ren­ci­le­rin de bu­lun­du­ğu bir yurt­ta kal­dım. Ora­da­ki öğ­ren­ci­ler ba­na so­ru so­ru­yor­lar, çe­şit­li ko­nu­lar­da tar­tı­şı­yor­lar­dı vs. Bun­la­rın ya­nın­da be­nim de ha­ya­tın içe­ri­sin­de kar­şı kar­şı­ya kal­dı­ğım prob­lem­ler var­dı ve bu prob­lem­le­ri da­ha ev­vel­ki be­şe­rin üret­ti­ği di­nî bil­giy­le çö­ze­me­ye­ce­ği­mi gö­rü­yor­dum. Bu bil­gi­le­rin de kö­kü vah­ye, Ki­tap'a da­ya­nı­yor; fa­kat bu çı­ka­rı­mı ya­pan da bir be­şer ni­ha­ye­tin­de. Ko­nu­lar ara­sın­da ör­tüş­me­yen nok­ta­lar, vak­ti geç­miş hu­sus­lar keş­fe­di­yor­dum. Fa­kat ge­lin gö­rün ki, et­ra­fım­da öy­le ho­ca­lar var­dı ki, on­lar için bı­ra­kın iç­ti­hat üze­ri­ne dü­şün­mek, Ha­ne­fi ise­niz Ha­ne­fi­lik­ten çık­ma­nız da­hi müm­kün de­ğil­di. Hat­ta Ha­ne­fi iken baş­ka bir mez­he­bi her­han­gi bir nok­ta­da tak­lit et­me­niz ca­iz gö­rül­mü­yor­du. Böy­le de bir ha­va, böy­le de bir "çev­re bas­kı­sı" var­dı...

Oku­ma­la­rı­nız bu çer­çe­ve­de mi şe­kil­len­di?

Da­ha son­ra fı­kıh usu­lü ki­tap­la­rı oku­ma­ya baş­la­dım. Oku­duk­ça an­la­dım ki, bu me­se­le­ler­de­ki ta­bu­lar, sa­de­ce bi­zim zi­hin­le­ri­miz­de imiş. Ba­zı kay­nak­lar, ki­şi­ler iç­ti­ha­dın şart­la­rı­nı abar­tı­yor­lar­mış. İç­ti­ha­dın ba­sit bir şey ol­ma­dı­ğı­nı, fa­kat im­kan­sız da ol­ma­dı­ğı­nı kav­ra­dım.

Ka­pı açık ya­ni.

Evet, kim­se ka­pı­yı ka­pat­ma­mış, bu bir ilim me­se­le­siy­miş, bu­nu an­la­dım. Ça­lı­şır­sa­nız, öğ­re­nir­se­niz, ke­li­me­nin tam ma­na­sıy­la âlim olur­sa­nız Kur'ân'ı da ha­dis­le­ri de yo­rum­la­ya­bi­lir, tef­sir ede­bi­lir­si­niz. Hem es­ki­den ve­ril­miş ce­vap­la­rı göz­den ge­çi­re­bi­lir, hem de es­ki­le­rin meş­gul ol­ma­dık­la­rı, bu­gün­kü ha­ya­tı­mı­zı il­gi­len­di­ren mev­zu­lar­da İs­lam'ın hü­küm­le­ri­ni or­ta­ya ko­ya­bi­lir­si­niz. Bun­la­rın müm­kün ol­du­ğu ko­nu­sun­da ted­ri­ci bir kav­ra­yış­la İmam-Ha­tip'i, Ens­ti­tü'yü bi­tir­dim. Ens­ti­tü'yü bi­tir­di­ğim va­kit bu ko­nu­da ça­lış­ma­yı ka­fa­ma koy­muş­tum. Ömer Na­su­hi Bil­men Ho­ca'ya asis­tan ol­dum. O va­kit­ler Ho­ca bi­zim Ens­ti­tü'dey­di.

Yük­sek İs­lam Ens­ti­tü­sü.

Evet. Ho­ca'ya böy­le­si bir ko­nu­yu ka­bul et­tir­mek de hiç ko­lay bir iş de­ğil­di.