Yenə İran Haggında

[Azer777]

Güntay Gəncalp

guntay_gencalp@yahoo.com

İran İslam İnqilabının ideoloji təməlləri

Xomeyni

İran bu gün bölgənin ən böyük uluslararası enerjiyə sahib olan ölkələrindən biridir. Ayrıca ərazi və nüfuz baxımından da böyük ölkədir. Son zamanlar petrol qiymətinin artımı ilə İranın xəzinəsinə durub-durduğu yerdə milyardlarca dollar axmaqdadır. Bu üzdən terrora meyilli bir dövlət olan İran, bölgədə özəlliklə şiə geopolitikasından faydalanaraq uzun vədəli hədəflər üzərinə sərmayə yatırmaqdadır.

İran İslam İnqilabının şüarları artıq əskimiş və bu gün İran rejiminin təhdid və fürsət anlayışları Soyuq Savaş dönəmindəkindən tamamı ilə fərqli istiqamətə yönəlmişdir. Bu gün İran üçün ən böyük təhdid olaraq görünən Şimali Azərbaycan dövlətidir. İran bütün imkanlarından faydalanaraq Şimali Azərbaycanı çıxılmaza soxmaq və beləliklə də Şimali Azərbaycandan Cənubi Azərbaycana keçəcək milli bilgi və duyğu dalğalarını əngəlləmək istəyir. Bu istiqamətdə İranın həm iqtidarı, həm də daxildə və xaricdə olan müxalifəti eyni mövqedən çıxış edirlər. Örnək olaraq, Rəfsəncani dönəmində xarici işlər naziri olan Əliəkbər Vilayətinin açıqlamasına diqqət edək: “Biz qulağımızın dibində Azərbaycan adında bir dövlət istəmirik”.

İlk öncə iqtidarın terror təşkilatlarında böyük vəzifələrdə çalışan, 90-cı illərdə Ankarada İran səfirliyinin hüquq müşaviri olan, daha sonra zahirən müxalifətə keçdiyi üçün həbs olunan və zindanda aclıq aksiyası keçirdiyi üçün dünya tərəfindən tanınan, bu günlərdə isə Qərb ölkələrində peyda olan Əkbər, Gənc Azərbaycan dövlətini tarixdən silmək üçün İran dövlətinə təkliflərdə bulunmuş və açıqca yazmışdır ki, Bakı mərkəzli Azərbaycan dövlətinin davam etməsi İran üçün atom bombasından da təhlükəlidir. Onun məşhur “qonşuluğumuzda bir qarış olsa belə, Azərbaycan adında dövlət istəmirik”- deməsi bu gün Güney Azərbaycan milli fəalları tərəfindən təkrar-təkrar məqalələrin, strateji dəyərləndirmələrin konusu olmaqdadır.

2006-ci ildə Güney Azərbaycanın müxtəlif şəhərlərində böyük milli yürüşlərin ortaya çıxması İranı dərindən əndişələndirməyə başlamışdı. Bir çox milli gəncləri yaxalayıb zindana soxdular, çoxlarını yurdumuzdan didərgin saldılar. Bu əndişənin nəticəsi olaraq Azərbaycanın torpaqlarını işğal etmiş qəsbkar ermənilərlə strateji ittifaq projelərini gəlişdirməkdədir. Ancaq bunlar bütün dünyanın gözü önündə gerçəkləşən olaylardır. Bu gün zahirən görünməyən, ancaq 10-20 ildən sonra görünəcək olayların üzərinə də İran şiə rejimi ideoloji sərmayə yatırmaqdadır. Yəni İran rejimi şiə geopolitikasından ən çox Quzey Azərbaycanın başını dərdə soxmaq üçün faydalanmaqdadır. Bu üzdən də bu mövzu üzərinə daha geniş araşdırma .rmağa, bilgi planında bu mövzunu eninə-uzununa ələ almağa dəyər. Çünük bu dəfə İran şiə fanatizmi Quzey Azərbaycanı öz içindən vurmaq istəyir. Bu doğrultuda İran həm Azərbaycan Respublikasının cənub bölgələrində, həm də elə Bakının özündə bəzi nailiyyətlər əldə etmiş kimi görünür. Şiə məzhəbi zamanla fars millətçi mərkəzli bir ideologiyaya dönüşdüyü üçün irançılığın və fars dövlətçilik anlayışının qoruyucusuna çevrilmişdir. Azərbaycan dövləti bu təhlükəni öz nütfəsində boğmasa, daha sonra başı böyük dərdə girəcək və İran şiəsindən qaynaqlanan terror silsiləsi əməllərlə qarşılaşacaqdır.

İran şiə terrorizminin təhlükəsini əngəlləmək üçün İranın xüsusən yaxın tarixini yaxşıca bilməmiz gərəkir.

İran İslam İnqilabının gerçəkləşməsi üçün iqtisadi, ictimai, qlobal olaraq çoxsaylı səbəblər mövcud idi. İstər Pəhləvi rejiminin nəzarəti itirməsi, hədsiz istibdadın baş qaldırması, istərsə də Sovetlərdən gələn yardım səbəbi ilə İranda islam inqilabı gerçəkləşdi. Ancaq bütün bu amillərlə yanaşı, İranın içində inqilabın gerçəkləşməsi üçün kommunistlər və dinçilər tərəfindən ideoloji sərmayə yatırılır, çoxsaylı kitablar yazılırdı. Bu gün Quzey Azərbaycanda o dönəmin islamçı ideoloqlarına simpatiya oyandığı üçün o zamanın və inqilabdan sonrakı dönəmin ideoloqlarının fikirlərinin araşdırılmasında fayda var. Bu səbəbdən Əli Şəriəti, Mürtəza Mütəhhəri, Əbdülkərim Suruş, Yədulla Səhabi kimi bəzi islam ideoloqları üzərində durulacaq, onların dünyagörüşləri anladılacaqdır. Olayı tarixi dərinliyi ilə anlaya bilməmiz üçün bir az daha gerilərə, 1960-lara dönməliyik.

1960-cı illərdə Ayətulla Bürucerdi adında bir tək dini lider mövcud idi. Bütün din xadimləri onu qəbul edir, onun fətvasına uyurdular. Mərcəi mütləq (mütləq qaynaq) olaraq qəbul edilən Bürucerdi dövlətlə də ahəngdarlıq içində idi. Onun heç bir radikal fətvaları yox idi. 1963-cü ildə Ayətulla Bürucerdi öldü və din xadimlərinin üzərində anlaşacaqları bir lider olmadığı üçün, ayətullahların birlikləri dağıldı və üç istiqamətdə bölünmə ortaya çıxdı:

1. Başında soyca azərbaycanlı olan Şəriətmədarinin durduğu mühafizəkar din xadimləri. Şəriətmədarinin Pəhləvi sülaləsi ilə heç bir problemi yox idi. Hətta 1946-ci ildə şahın ordusu Pişəvəri hökumətini devirmək üçün Təbrizə girib qırğın törətdiyində Şəriətmədarı bu ordunun qarşısında qurban kəsmiş və beləliklə də Pəhləvilərə öz sədaqətini bildirmişdi. Şəriətmədari Bürucerdidən sonra ən böyük din xadimi idi və rejim onunla hesablaşır, onun birinci olmasını istəyirdi. Demək olar ki, bütün azərbaycanlılar dini mövzularda onun əmri ilə hesablaşır, onu təqlid edirdilər.

2. Reformist-islahatçı dəstə. Reformist islahatçı dəstənin ən bariz nümayəndələri Ayətulla Taliqani, Ayətulla Müntəziri və digərləri idi. İnqilabdan sonra Ayətulla Taliqani müəmmalı şəkildə öldürüldü. Müntəziri isə ilk öncə Xomeyni ilə əməkdaşlıq etdi, ancaq daha sonra onu da evinə sürgün edib, siyasətə qatılmasını yasaqladılar. Bu gün də Müntəziri öz evində dustaq olaraq yaşayır. Bunlar çox yumşaq şəkildə rejimi tənqid edir və sürətli qərbləşmə qarşısında islam dini əmrlərini unutmamağı məsləhət görürdülər. Lakin Pəhləvi diktatorluğu heç bir məsləhəti və tənqidi qəbul etmədiyi üçün islahatçı- reformist dəstə ilə çox sərt davranır, onları həbs edirdi. Rejimin bu sərt davranışları onların bir çoxunu radikalizmə doğru yuvarladı. İslam inqilabından sonra bu dəstənin bir çoxu iqtidara gəldi.

3. Radikal-inqilabçı dəstə. Bu dəstə Pəhləvi rejimini Əməvi sülaləsinə bənzədir və şahı da Yəzidə oxşadırdı. Şah Yəzid olduğu üçün onu “tağut”, yəni islama qarşı tüğyan edən kimi təqdim edib və xalqı mübarizəyə çağırır, Hz.Hüseyn mübarizə formasını əsas tuturdular. Radikal dəstənin başında Xomeyni dururdu. Xomeyni o zaman ayətulla deyildi. Xomeynini radikal çıxışlarına görə edama məhkum etdilər. Lakin o zaman “Xalq Mücahidləri”nin də təsiri ilə, Ayətulla Şəriətmədari öz səlahiyyətindən istifadə edərək, onu ayətulla elan etdi. Pəhləvi anayasasına görə, ayətullalara ölüm hökmü vermək olmaz. Bu üzdən də Xomeyni ölkədən sürgün edildi. İnqilabdan sonra azərbaycanlılar Şəriətmədarinin tərəfində idi. Bu üzdən də Xomeyni onun ayağına gedərək azərbaycanlıları sakitliyə dəvət etməsini rica etdi. Şəriətmədari də Xomeyninin bu oyununa gəldi. Daha sonra azərbaycanlıları sakitləşdirdikdən sonra Şəriətmədarini öz evində dustaq edib öldürdülər. O zaman bir çoxları belə hesab edirdi ki, əgər Şəriətmədaridə Şeyx Məhəmməd Xiyabani qətiyyəti olsaydı, Azərbaycan məsələsi həll olunardı. Lakin Şəriətmədarinin bu qətiyyətsizliyi həm özünə, həm də Azərbaycana ziyan verdi.

İnqilabın ilk illərində nisbətən demokratiyaya bənzər ab-hava var idi. O zaman kürd axundlar da Xomeyni ilə görüşür və kürdlərin ana dillərində oxuması məsələsində Xomeyninin razılaşmasını istəyirdilər. Daha sonra dağlarda partizanlara qatılaraq kürdlərin azadlığı yolunda silahlı mübarizə .ran kürdlərin baş mollası İzzəddin Hüseyni o dönəmlərə aid xatirələrini fars dilində olan bəzi kürd sitələrində yayınladı. İzzəddin Hüseyni yazır ki, mən Şəriətmədariyə dedim: “Bunlar özlərinə yer etdikdən sonra səni də, məni də öldürəcəklər. Azərbaycan xalqı sənin, kürdlər də mənim arxamdadır. Gəlin birləşib federal İran quraq. Lakin Şəriətmədaridə Azərbaycan xalqının tələblərinə diqqət edəcək istək yox idi.”

Xomeyni hamını aldadıb, öz diktatorluğunu qura bildi. Bu diktatorluq qurulduqdan sonra on minlərlə insan edam edildi. Elə vəziyyət yarandı ki, sosial bir xəstəlik oluşdurdu Xomeyni. Hər kəs digərini öz qatili kimi görməyə başladı.

Bu inqilabın gerçəkləşməsində fikri baxımdan kimlərin təsiri oldu?

Daha sonrakı yazımda bu mövzu davam edəcək.

[hasan666]

Аzər777 sənin yazdığın bu uzun-uzadı yazını oxumağa hövsələm çatmır. Ancaq onu deyə bilərəm ki, bu dövlətdən və ümumilikdə farslardan zəhləm gedir. Və onların çox şərəfsiz və alçaq millət olduğunu düşünürəm.

[Azer777]

hasan666 Əzizim,mənim bu yazını burda yerləşdirməyimdə məgsədim hər hansı bir xalga nifrət hissi aşılamag deyildir.Sadəcə,bu məlumatlandıracag yazıyla bəzi muhum hadisələri və onun iştirakçılarını bilmək yerinə duşərdi ki,sabah uzləşdiyimiz uzdənirag hadisələrə həm duzgun təhlil,həm də lazımlı reaksiya vermiş olag.

Burda uzun uzadı yazı yoxdu ki,onu oxumaga da bu gədər ərindiniz.Bu məlumatları bilməniz həgigətən də pis olmazdı.

Amma hər hansı bir xalga (xususilə də musəlman) nifrət bəsləmək ,duçunurəm ki ,heç lazım deyildir Onun sırtındakı muəyyən eybəcərliklərə təngidi munasibət göstərmək olar.

[hasan666]

Belke de Siz haqlisiz, ancaq ozumden asili deyil.

[Fusion]

Azer777 , sen chox maragli temalar achirsan bele deyim men senin postlarinin hamsini oxuyuram ve hemishe seninle raziyam , hasan666 duz deyir men ozumde farslari en seviyesiz millet bilirem ve nifret eleyirem men onlrai ermenilerden ferglendirmirem !

temanin yeri var oxumaga deyer !

[Azer777]

Fusion Sag ol,mən də sənin yazılarını oxuyuram və yazdıglarının da hamısı urəyimdəndir,baxmayarag ki,rus dilində, elə mənim kimi, xətalarla yazırsan,amma yenə də, şəxsən mən, onları məmnuniyyətlə oxuyuram.

Əsas,gurban oldugum ana dilimizdir.Sənə bol-bol ugurlar arzu edirəm

[Huseynli_E]

Аzər777 sənin yazdığın bu uzun-uzadı yazını oxumağa hövsələm çatmır. Ancaq onu deyə bilərəm ki, bu dövlətdən və ümumilikdə farslardan zəhləm gedir. Və onların çox şərəfsiz və alçaq millət olduğunu düşünürəm.

Onda bilmədiyiniz şey haqqında da danışmayın! Söhbət burada təkçə farslardan getmir! İRanın 30-40% i Azəridir! Birdəki bir sözü millətin bütün nümayəndələrinə qarşı işlətmək olmaz! Yaxşısı da var ,piside! Hər bir millətin!

Güntay Gəncalp

guntay_gencalp@yahoo.com

İran İslam İnqilabının ideoloji təməlləri

Xomeyni

İran bu gün bölgənin ən böyük uluslararası enerjiyə sahib olan ölkələrindən biridir. Ayrıca ərazi və nüfuz baxımından da böyük ölkədir. Son zamanlar petrol qiymətinin artımı ilə İranın xəzinəsinə durub-durduğu yerdə milyardlarca dollar axmaqdadır. Bu üzdən terrora meyilli bir dövlət olan İran, bölgədə özəlliklə şiə geopolitikasından faydalanaraq uzun vədəli hədəflər üzərinə sərmayə yatırmaqdadır.

İran İslam İnqilabının şüarları artıq əskimiş və bu gün İran rejiminin təhdid və fürsət anlayışları Soyuq Savaş dönəmindəkindən tamamı ilə fərqli istiqamətə yönəlmişdir. Bu gün İran üçün ən böyük təhdid olaraq görünən Şimali Azərbaycan dövlətidir. İran bütün imkanlarından faydalanaraq Şimali Azərbaycanı çıxılmaza soxmaq və beləliklə də Şimali Azərbaycandan Cənubi Azərbaycana keçəcək milli bilgi və duyğu dalğalarını əngəlləmək istəyir. Bu istiqamətdə İranın həm iqtidarı, həm də daxildə və xaricdə olan müxalifəti eyni mövqedən çıxış edirlər. Örnək olaraq, Rəfsəncani dönəmində xarici işlər naziri olan Əliəkbər Vilayətinin açıqlamasına diqqət edək: “Biz qulağımızın dibində Azərbaycan adında bir dövlət istəmirik”.

İlk öncə iqtidarın terror təşkilatlarında böyük vəzifələrdə çalışan, 90-cı illərdə Ankarada İran səfirliyinin hüquq müşaviri olan, daha sonra zahirən müxalifətə keçdiyi üçün həbs olunan və zindanda aclıq aksiyası keçirdiyi üçün dünya tərəfindən tanınan, bu günlərdə isə Qərb ölkələrində peyda olan Əkbər, Gənc Azərbaycan dövlətini tarixdən silmək üçün İran dövlətinə təkliflərdə bulunmuş və açıqca yazmışdır ki, Bakı mərkəzli Azərbaycan dövlətinin davam etməsi İran üçün atom bombasından da təhlükəlidir. Onun məşhur “qonşuluğumuzda bir qarış olsa belə, Azərbaycan adında dövlət istəmirik”- deməsi bu gün Güney Azərbaycan milli fəalları tərəfindən təkrar-təkrar məqalələrin, strateji dəyərləndirmələrin konusu olmaqdadır.

2006-ci ildə Güney Azərbaycanın müxtəlif şəhərlərində böyük milli yürüşlərin ortaya çıxması İranı dərindən əndişələndirməyə başlamışdı. Bir çox milli gəncləri yaxalayıb zindana soxdular, çoxlarını yurdumuzdan didərgin saldılar. Bu əndişənin nəticəsi olaraq Azərbaycanın torpaqlarını işğal etmiş qəsbkar ermənilərlə strateji ittifaq projelərini gəlişdirməkdədir. Ancaq bunlar bütün dünyanın gözü önündə gerçəkləşən olaylardır. Bu gün zahirən görünməyən, ancaq 10-20 ildən sonra görünəcək olayların üzərinə də İran şiə rejimi ideoloji sərmayə yatırmaqdadır. Yəni İran rejimi şiə geopolitikasından ən çox Quzey Azərbaycanın başını dərdə soxmaq üçün faydalanmaqdadır. Bu üzdən də bu mövzu üzərinə daha geniş araşdırma .rmağa, bilgi planında bu mövzunu eninə-uzununa ələ almağa dəyər. Çünük bu dəfə İran şiə fanatizmi Quzey Azərbaycanı öz içindən vurmaq istəyir. Bu doğrultuda İran həm Azərbaycan Respublikasının cənub bölgələrində, həm də elə Bakının özündə bəzi nailiyyətlər əldə etmiş kimi görünür. Şiə məzhəbi zamanla fars millətçi mərkəzli bir ideologiyaya dönüşdüyü üçün irançılığın və fars dövlətçilik anlayışının qoruyucusuna çevrilmişdir. Azərbaycan dövləti bu təhlükəni öz nütfəsində boğmasa, daha sonra başı böyük dərdə girəcək və İran şiəsindən qaynaqlanan terror silsiləsi əməllərlə qarşılaşacaqdır.

İran şiə terrorizminin təhlükəsini əngəlləmək üçün İranın xüsusən yaxın tarixini yaxşıca bilməmiz gərəkir.

İran İslam İnqilabının gerçəkləşməsi üçün iqtisadi, ictimai, qlobal olaraq çoxsaylı səbəblər mövcud idi. İstər Pəhləvi rejiminin nəzarəti itirməsi, hədsiz istibdadın baş qaldırması, istərsə də Sovetlərdən gələn yardım səbəbi ilə İranda islam inqilabı gerçəkləşdi. Ancaq bütün bu amillərlə yanaşı, İranın içində inqilabın gerçəkləşməsi üçün kommunistlər və dinçilər tərəfindən ideoloji sərmayə yatırılır, çoxsaylı kitablar yazılırdı. Bu gün Quzey Azərbaycanda o dönəmin islamçı ideoloqlarına simpatiya oyandığı üçün o zamanın və inqilabdan sonrakı dönəmin ideoloqlarının fikirlərinin araşdırılmasında fayda var. Bu səbəbdən Əli Şəriəti, Mürtəza Mütəhhəri, Əbdülkərim Suruş, Yədulla Səhabi kimi bəzi islam ideoloqları üzərində durulacaq, onların dünyagörüşləri anladılacaqdır. Olayı tarixi dərinliyi ilə anlaya bilməmiz üçün bir az daha gerilərə, 1960-lara dönməliyik.

1960-cı illərdə Ayətulla Bürucerdi adında bir tək dini lider mövcud idi. Bütün din xadimləri onu qəbul edir, onun fətvasına uyurdular. Mərcəi mütləq (mütləq qaynaq) olaraq qəbul edilən Bürucerdi dövlətlə də ahəngdarlıq içində idi. Onun heç bir radikal fətvaları yox idi. 1963-cü ildə Ayətulla Bürucerdi öldü və din xadimlərinin üzərində anlaşacaqları bir lider olmadığı üçün, ayətullahların birlikləri dağıldı və üç istiqamətdə bölünmə ortaya çıxdı:

1. Başında soyca azərbaycanlı olan Şəriətmədarinin durduğu mühafizəkar din xadimləri. Şəriətmədarinin Pəhləvi sülaləsi ilə heç bir problemi yox idi. Hətta 1946-ci ildə şahın ordusu Pişəvəri hökumətini devirmək üçün Təbrizə girib qırğın törətdiyində Şəriətmədarı bu ordunun qarşısında qurban kəsmiş və beləliklə də Pəhləvilərə öz sədaqətini bildirmişdi. Şəriətmədari Bürucerdidən sonra ən böyük din xadimi idi və rejim onunla hesablaşır, onun birinci olmasını istəyirdi. Demək olar ki, bütün azərbaycanlılar dini mövzularda onun əmri ilə hesablaşır, onu təqlid edirdilər.

2. Reformist-islahatçı dəstə. Reformist islahatçı dəstənin ən bariz nümayəndələri Ayətulla Taliqani, Ayətulla Müntəziri və digərləri idi. İnqilabdan sonra Ayətulla Taliqani müəmmalı şəkildə öldürüldü. Müntəziri isə ilk öncə Xomeyni ilə əməkdaşlıq etdi, ancaq daha sonra onu da evinə sürgün edib, siyasətə qatılmasını yasaqladılar. Bu gün də Müntəziri öz evində dustaq olaraq yaşayır. Bunlar çox yumşaq şəkildə rejimi tənqid edir və sürətli qərbləşmə qarşısında islam dini əmrlərini unutmamağı məsləhət görürdülər. Lakin Pəhləvi diktatorluğu heç bir məsləhəti və tənqidi qəbul etmədiyi üçün islahatçı- reformist dəstə ilə çox sərt davranır, onları həbs edirdi. Rejimin bu sərt davranışları onların bir çoxunu radikalizmə doğru yuvarladı. İslam inqilabından sonra bu dəstənin bir çoxu iqtidara gəldi.

3. Radikal-inqilabçı dəstə. Bu dəstə Pəhləvi rejimini Əməvi sülaləsinə bənzədir və şahı da Yəzidə oxşadırdı. Şah Yəzid olduğu üçün onu “tağut”, yəni islama qarşı tüğyan edən kimi təqdim edib və xalqı mübarizəyə çağırır, Hz.Hüseyn mübarizə formasını əsas tuturdular. Radikal dəstənin başında Xomeyni dururdu. Xomeyni o zaman ayətulla deyildi. Xomeynini radikal çıxışlarına görə edama məhkum etdilər. Lakin o zaman “Xalq Mücahidləri”nin də təsiri ilə, Ayətulla Şəriətmədari öz səlahiyyətindən istifadə edərək, onu ayətulla elan etdi. Pəhləvi anayasasına görə, ayətullalara ölüm hökmü vermək olmaz. Bu üzdən də Xomeyni ölkədən sürgün edildi. İnqilabdan sonra azərbaycanlılar Şəriətmədarinin tərəfində idi. Bu üzdən də Xomeyni onun ayağına gedərək azərbaycanlıları sakitliyə dəvət etməsini rica etdi. Şəriətmədari də Xomeyninin bu oyununa gəldi. Daha sonra azərbaycanlıları sakitləşdirdikdən sonra Şəriətmədarini öz evində dustaq edib öldürdülər. O zaman bir çoxları belə hesab edirdi ki, əgər Şəriətmədaridə Şeyx Məhəmməd Xiyabani qətiyyəti olsaydı, Azərbaycan məsələsi həll olunardı. Lakin Şəriətmədarinin bu qətiyyətsizliyi həm özünə, həm də Azərbaycana ziyan verdi.

İnqilabın ilk illərində nisbətən demokratiyaya bənzər ab-hava var idi. O zaman kürd axundlar da Xomeyni ilə görüşür və kürdlərin ana dillərində oxuması məsələsində Xomeyninin razılaşmasını istəyirdilər. Daha sonra dağlarda partizanlara qatılaraq kürdlərin azadlığı yolunda silahlı mübarizə .ran kürdlərin baş mollası İzzəddin Hüseyni o dönəmlərə aid xatirələrini fars dilində olan bəzi kürd sitələrində yayınladı. İzzəddin Hüseyni yazır ki, mən Şəriətmədariyə dedim: “Bunlar özlərinə yer etdikdən sonra səni də, məni də öldürəcəklər. Azərbaycan xalqı sənin, kürdlər də mənim arxamdadır. Gəlin birləşib federal İran quraq. Lakin Şəriətmədaridə Azərbaycan xalqının tələblərinə diqqət edəcək istək yox idi.”

Xomeyni hamını aldadıb, öz diktatorluğunu qura bildi. Bu diktatorluq qurulduqdan sonra on minlərlə insan edam edildi. Elə vəziyyət yarandı ki, sosial bir xəstəlik oluşdurdu Xomeyni. Hər kəs digərini öz qatili kimi görməyə başladı.

Bu inqilabın gerçəkləşməsində fikri baxımdan kimlərin təsiri oldu?

Daha sonrakı yazımda bu mövzu davam edəcək.

Hansı vəhhabi verib bu yazını sənin əlinə? İran Amerikaya qarşı mübarizə .randa siz burda yeyirsiz amerikanın malların candan.. O malların ki, bəlkə də elə o malları satıb İsrailin əliylə Fələstinə, Öz əliylə isə İraq və Əfqanıstana hücum edib, öldürür müsəlman qardaşlarımı... budurmu müsəlmanlıq?

Redaktə olunmuşdur, səbəb - yazı zamanı qırmızı rəngdən istifadə etmə. Qırmızı yazlnız moderatorlar üçündür.

Изменено 1 июня, 2008 пользователем PRIKOLISTKA

[Azer777]

Dönə-dönə oxumag məsləhətdir.Çunki yazı muəllifinin,bəlkə də çox da öyrəşmədiyimiz lugəti sözlərdən istifadəsi,bir gədər oxunmanı çətinləşdirir.Amma,afərin.Həgigətən də mukəmməl bir yazıdır.Oxuyun,gardaş və bacılar.Oxuyun.Yoxsa sabahınızı son dərəcə gara rənglərdə görməli olacagsınız,Oxuyun

Güntay Gəncalp

guntay_gencalp@yahoo.com

Əli Şəriəti kabusu

Birinci yazı

Əli Şəriəti 1932-ci ildə Xorasan əyalətinin Səbzəvar şəhərinin Kahək kəndində bir axund ailəsində dünyaya gəlib. Ərəb dilini ailədə öyrənir və atasının istəyi ilə Əbuzər Qəffarinin həyatından bəhs edən romanı ərəbcədən farscaya tərcümə edir. Əbuzər Qəffari, Məhəmməd peyğəmbərin yaxın dostlarından biri olmuş, III xəlifə Osman və o zamanın Şam valisi Müaviyə ilə bəzi Quran ayələrinin yozumunda anlaşa bilməmişlər. Bu üzdən də Əbuzər Qəffari Osmanın əmri ilə sürgün edilir. Romanın anlatdığına və bəzi təsdiqlənməmiş tarixi verilərə görə Əbuzər Qəffarinin öncə qızı, daha sonra da özü acından ölür. Əbuzər Qəffarinin həyatından bəhs edən və xəyallarla qaynayıb-qarışaraq ondan böyük bir şəxsiyyət oluşduran bu roman Pəhləvi rejimi zamanında inqilabi duyğuların toplum içində yayğınlaşmasına geniş zəmin yaratdı.

Əli Şəriətinin həyata daha sonrakı baxışı da bu romanın xəyali və fantastik dünyagörüşü əsasında şəkilləndi. Daha sonralar kitablaşan nitqlərində daima Əbuzər Qəffari şəxsiyyətini örnək olaraq göstərib.

Əbuzər Qəffarinin toplumu irəliyə doğru sövq edəcək dərin fikri və fəlsəfəsi olmayıb. Sadəcə Şəriəti III xəlifə zamanında bəzi Quran ayələrinin təfsiri ilə bağlı Əbuzərin haqlı olduğunu hesab edir. Ancaq kimin haqlı olduğu bəlli deyildir. Çünki Quranda bir möhkəmat var, bir də təşaböhat. Möhkəm ayələrdə Tanrı hər şeyi açıqca söyləmiş, təfsirə və təhlilinə gərək yoxdur, ancaq təşaböhatda təfsirə ehtiyac varmış. Və bu ehtiyac sonsuzluğa qədər davam edər. Yəni bütün əsrlərdə hər kəs öz anladığına görə bu ayələri təfsir edə bilərmiş. “Təfsir” elminin islamda ortaya çıxmasının səbəbi təşaböhat, yəni bir-birinə bənzəyən, şərhə ehtiyacı olan ayələrdir. Bir çox sekulyar islam alimləri Tanrının təşaböhatı Qurana yerləşdirməsi ilə insan ağlına önəm verdiyini yazmaqdadırlar. Yəni insan zamanın, məkanın ehtiyaclarına görə bu yolla ağlından yararlanmış olsun. Buna görə də, Şəriətinin bəzi ayələrin şərhində Osmanın deyil, Qəffarinin haqlı olmasını söyləməsi elmi deyildir. Sadəcə Şəriəti Əbuzərin təhlilinin doğru olduğuna inanmış və bunun əsasında islamla, tarixlə, toplumla bağlı fikirlərini gəlişdirib. Kimin haqlı olduğunu isə Tanrı bilir, Şəriəti deyil. Yəni Osman və Əbuzər məsələsində dörd variant ola bilər: 1. Osman haqsızdır, Əbuzər haqlıdır. 2. Osman haqlıdır, Əbuzər haqsızdır. 3. Həm Osman, həm də Əbuzər haqlıdır. 4. Həm Osman, həm də Əbuzər haqsızdır.

Əbuzərin, Osmanın və Müaviyənin fərqli şəkildə anladıqları əsas ayələr Tövbə surəsinin 34-35-ci ayələri idi. Bu ayələrdə Tanrı sərvət (var-dövlət) toplayıb Tanrı yolunda bağışda bulunmayanların yeri cəhənnəm olacaqdır, deməkdədir. Əbuzər Qəffari bu ayədən çıxış edərək Müaviyənin, Osmanın çevrəsinin və digərlərinin sərvət toplamalarına etiraz edirdi. Müaviyə və Osmanın yanında olan digər səhabilər isə, belə hesab edirdilər ki, bu ayə yəhudiləri, xristianları və digər əhli kitabı nəzərdə tutub, müsəlmanları deyil. Bu arada maraqlı olan budur ki, peyğəmbərin ən yaxın və önəmli dostları islamın ilk çağlarında bir-birlərinə qarşı çıxmış, bir-birlərinin qanlarını tökmüşdülər. Peyğəmbərlə yaxın irtibatda olan, peyğəmbərlə bir cəbhədə kafirlərə qarşı savaşan islamın böyükləri bir-birinə qılınc çəkibsə, o zaman daha sonrakı dönəmlərdə bu qədər məzhəblərin, təriqətlərin ortaya çıxıb bir-birlərini məhv etmələri təbii görünür. Əslində Şəriətinin də bu qarışıq tarixdə örnək axtarışları fərqli bir şəkildə qan tökmək üçün zəmin yaratmaqdan başqa bir şey olmamışdır. Necə ki, İran İslam İnqilabı da bunu göstərdi.

Şəriəti 1958-ci ildə Fransada təhsil almaq üçün dövlət təqaüdünü qazanır. Fransanın Sorbon Universitetində 1962-ci ildə tətbiqi dilçilik üzrə doktorluğu bitirir. O, Orta Əsrlərə aid “Fəzail-ul Bəlx” əlyazmasını fransızcaya tərcümə edir və doktorluğunu bu kitab üzrə müdafiə edir.

Ə. Şəriəti Jorj Qorviçin neomarksizm, J.P. Sartrın ekzistensializm, L.Masinionun islam irfanı üzərinə təhlillərinin və Frants Fanonun üçüncü dünya ölkələrinin inqilabi hərəkətləri üzərinə psixoloji dəyərləndirməsinin dərin təsiri altında idi. Ayrıca Hegelin, Haydegerin, Yaspersin və Markozenin əsərlərini oxumuşdu. Şəriətinin ictimai görüşləri XIX əsr sosiologiyasının üsullarına çox yaxın olmuşdu, xüsusən Hegelin və Marksın yöntəmlərindən faydalanmağa çalışmışdı. İslam tarixi üzərinə yanaşmasında marksist və hegelist dialektika anlayışından faydalanmağa çalışmışdı.

Şəriətinin beş illik Fransa həyatı çox maraqlı keçmiş, bir çox hadisələrə qarışmışdı. Çünki o zaman Fransa universitetləri, çayxanaları fərqli görüşlərin, düşüncələrin dartışıldığı mərkəzlərə dönüşmüşdü. Fransa demokratiyası islam şərqinin diktatorluğundan gəlmiş bir çox öyrəncilərin fikri baxımdan gəlişməsinə fürsət yaratmışdı. Daha sonra Qərb düşmənliyini bayraq edən, Qərb mədəniyyətinə savaş açan Şəriəti kimi insanların demək olar ki, çoxu Qərbdə yetişdilər. Çünki daha öncəki əsrlərdə olduğu kimi, Şərqdə düşüncə adamının yetişməsi mümkün olmamışdır. Din adı altında diktatorluğun, qaranlıq istibdadın insanların bütün həyat sahələrinə müdaxilə etməsi səbəbi ilə fikir adamı yetişməmişdir. Şərqdə bu gün olduğu kimi əvvəllər də elm öyrənmək yalnız ilahiyyatla məşğul olmaq anlamında olmuşdur. Yəni ərəb dilinin qrammatikasını, dərinliyini öyrənərək Quran üzərinə yazılan təfsirləri oxumaq.

Şəriəti Parisdə iranlı tələbələrin Əlcəzair inqilabına dəstək nümayişinə qatıldığı üçün polisin müdaxiləsi nəticəsində yaralanıb xəstəxanaya düşür. Əlcəzair millətçilərinin görüşlərini təbliğ edən “Əl-mücahid” qəzeti ilə Şəriətinin əməkdaşlığı onu radikal inqilabçı olmağa sövq edir. Bu qəzet Qərb mədəniyyətinə və istismarına qarşı islam birliyini təbliğ edirdi. Ancaq istibdadın hökm sürdüyü, tarix boyu eyni soydan olan ərəblərin birləşə bilmədikləri bir vəziyyətdə müxtəlif millətlərdən ibarət olan islam dünyasını necə birləşdirəcəkləri haqda siyasi fəlsəfələri yox idi. Bu üzdən də əqli mərhələdən inanc mərhələsinə süqut edirdilər. Heç bir texnologiya, elm, bilgi istehsal edə bilməyən islam şərqi bütün bilgini, texnologiyanı inhisarında tutmuş Qərb mədəniyyəti ilə necə qarşı-qarşıya gələ bilərdi? Bu üzdən də Şəriəti kimi, gerçəklikdən qaçanlar imamların və onlara görə böyük sayılan islam şəxsiyyətlərinin ağlına sığınırdılar. Bu səbəbdən də heç bir iş görə bilmədilər. Onlar islam şərqindəki istibdad və zülmü ortadan qaldırmaq üçün modern dünyanın imkanlarına, azadlıq anlayışına güvənmək yerinə daha qatı tarixi Şərq istibdadına sığınırdılar. Bu üzdən də həm Əlcəzair, həm İran inqilabını gerçəkləşdirən bu zehniyyət fəlakət törətdi. Hər iki ölkədə dini istibdad insanların hətta özəl həyatına müdaxilə etməyə başladı. Şəriətinin ağlındakı və kitablarındakı siyasi, ictimai layihə İrandakı islam inqilabı şəklində gerçəkləşdi. Bu inqilabın gerçəkləşməsində hər kəsdən daha çox Şəriətinin hissi və əqli planda təsiri oldu.

1960-cı ildə Pəhləvi rejiminə müxalif olan gənclər xaricdə İran Azadlıq Cəbhəsini təşkil edirlər. Bu qurucu gənclər arasında inqilabdan sonra ilk prezident olan Bənisədr, Bənisədr hökumətinin nazirləri olan İbrahim Yəzdi, Sadiq Qütbzadə və Mustafa Çəməran da var idi. İnqilabdan təqribən bir il sonra prezident olan Bənisədr Xomeyninin təzyiqi üzündən Fransaya qaçdı, Qütbzadəni edam etdilər, Mustafa Çəmran İran-İraq savaşında öldü və İbrahim Yəzdi isə öz həyatına davam edir.

Şəriəti İran Azadlıq Cəbhəsinin xaricdə keçirilən qurultayında bu təşkilatın fikirlərini əks etdirən, farsca yayınlanan “Azad İran” qəzetinin baş redaktoru seçildi. İrana döndüyündə ölkə xaricindəki siyasi fəaliyyətlərindən dolayı yaxalanıb altı ay həbsə məhkum edildi. 1965-ci ildən etibarən Məşhədin orta məktəblərində və daha sonra da Məşhəd Universitetində yardımçı dosent kimi islam tarixini tədris etməyə başladı. 1964-cü ildə Məşhəddə qurulmuş “Hüseyniyeyi irşad” (“Hüseynsayağı hidayət”) dərnəyində məruzələrlə çıxış edib, nitqlər söyləməyə başladı. Onun bu dərnəkdəki nitqləri ən çox islamşünaslıq mövzusunu ehtiva edirdi. İslam tarixinə, xüsusən şiə islamı üzərinə modern Qərb sosiologiyasından faydalanaraq təhlillər etməyə çalışırdı. Qərbin elmi metodundan faydalanaraq Qərblə düşmənçilik edirdi. Şəriətinin bu dərnəkdəki söhbətləri kaset və kitabçalar şəklində bütün ölkədə yayılmağa başladı. Daha sonra kitablaşıb Şəriəti adına yayılan kitabların çoxu əslində onun bu dərnəkdəki söhbətlərindən ibarət idi. 1972-ci ildə aşırı islamçı “Xalq mücahidləri” və marksist görüşlü “Xalq fədailəri”nin Pəhləvi rejiminə qarşı silahlı mübarizələri üzərinə Şəriətinin nitq söylədiyi bu dərnək q.dıldı. Çünki özəlliklə "Xalq Mücahidləri" bu dərnəkdən özləri üçün tərəfdar toplayırdılar. Bu zaman Əli Şəriəti gizləndi. Lakin atasını saxlayıb dedilər ki, Əli Şəriəti ortaya çıxdığında sərbəst buraxılacaqsan. Əli Şəriəti təslim oldu və 18 ay həbsə məhkum edildi. 1976-ci ildə sərbəst buraxıldı, ancaq yenə də 2 il boyunca polisin nəzarəti altında saxlanıldı. 1978-ci ilin may ayında saxta bir pasportla İrandan qaçmağı bacardı. Təqribən bir ay sonra Londonda qəlb infarktından ölmüşdü. Əli Şəriəti vəsiyyət etmişdi ki, onu şiə əhlinin VIII imamı olan Rzanın məzarının yanında basdırsınlar. Lakin nədənsə, onu Suriyada Əbutaliboğlu Əlinin qızı Zeynəbin məzarının yanında basdırdılar.

Ölümündən sonra kitabları geniş oxucu kütləsi arasında yayılmağa başladı. İranda yaşayan əhalinin duyğularının, ağıllarının islam orta çağına gömülməsində Şəriətinin çox böyük rolu oldu. Nədən onun əsərləri bu qədər geniş yayıldı və nədən bu gün artıq İranda Şəriətinin əsərlərinə ikrahla yanaşılırkən, Türkiyədə və Quzey Azərbaycanda simpatiya ilə qarşılanmaqdadır. Məqalənin davamında bu suallar da dəyərləndiriləcəkdir.

26-05-2008

Güntay Gəncalp

guntay_gencalp@yahoo.com

Əli Şəriəti kabusu - 2

İkinci yazı

Şəriətinin əsərlərində dörd önəmli amil özəlliklə gözə çarpır:

1. Kültürəl renesans və ya kültürəl doğuş. Şəriəti kültürəl doğuşu bu şəkildə izah edir ki, köhnədənqalma və sorğu-sualsız qəbul etdiyimiz ənənələri tənqid etməliyik. Bu proses içində “özünü şərh et!”, “özünü məqbul olaraq göstər!” anlayışları ortaya çıxır. Bu zaman gələnəklə (ənənəylə) əqli bir planda dialoq ortaya çıxır. Şəriəti Qərbdən almış bu metodu məqbul hesab etsə də, əslində əsərləri şiəmərkəzli tarix heyranlığından başqa bir şey deyil.

2. Bilgilənmə, bilgiləndirmə və maraq oyandırma. 3. Kimlik oluşdurma. 4. İnsanın qurtuluşu.

Şəriətinin bütün dəyərləndirmələri demək olar ki, bu dörd amil üzərində qurulub. Bu, tam bir Qərb metodudur və Qərb düşüncə həyatından götürülüb. Çünki XVI əsrdən başlayıb günümüzə qədər davam edən Qərb düşüncə həyatının təməlində tarixin, ənənələrin təzyiqindən azad olub modern insan tipi yaratmaq durur. Bu proses müddətində insan həyatını, azadlığını özünə yem edən bir çox dəyərlər ağlın və liberal zəkanın mühakiməsinə verilib. İşin ən maraqlı yanı budur ki, Şəriəti Qərb düşüncə həyatının nailiyyətlərini 12 imamlı şiə məzhəbinin adına çıxaraq, məlumatsız, savadsız oxuculara sırımağı bacarmışdır. Sanki Qərbin bu qədər əziyyətlərə qatlaşaraq əldə etdiyi bu gözəl dəyərlər, insan haqları 12 imam təlimlərində mövcudmuş! İranın tarixi mühiti və toplumu insan ağlını elə dəyərsizləşdirir ki, insanların bir-birinə olması gərəkən hörmət və güvəni tamamən ortadan qalxır. Səbəbsiz deyil ki, insan haqları anlayışını islam ölkələri qəbul etmirlər. İnsana haqq tanımaq üçün ona heysiyyətli, düşünən bir varlıq kimi baxmaq gərəkir. İnsanın dəyəri onun inanış tərzində deyil, ağlını istifadə edib özü və toplumu üçün faydalı varlığa dönüşməsindədir. İstər tarix boyu, istərsə də Pəhləvi və xomeynizm istibdadı dönəmində İranda insana sayğısızlıq, insan azadlığına hörmətsizlik bir alışqanlıq halına gəlmişdir. İnsan heysiyyətinə ehtiram göstərən Qərb mədəniyyəti isə XX əsr İran mühitində iki cəbhədən yasaqlanıb: 1. Pəhləvi istibdadı zahirən qərbləşmək şüarı ilə çıxış etsə də, Qərb mədəniyyətinin yalnız maddəsinə önəm verir və onun demokratiya, insan haqları, liberalizm və siyasi pluralizm kimi dəyərlərinə yasaq qoyurdu. Bu üzdən də Pəhləvilərin bu qeyri-insani siyasi davranışları Qərbi çox çirkin göstərməkdə idi. Yazıb-oxumaqdan məhrum olan və dini fətvalarla gündəlik həyatlarının qanunlarını oluşduran İran əhalisi üçün Qərb əxlaqsızlığın, namussuzluğun aşıb-daşdığı məkan kimi görünürdü. 2. Qərbi namussuzluğun, zülmün mərkəzi göstərən digər cəbhə isə oxumuş adamların yazıları idi. Qərbi imperialist və istismarçı kimi göstərən kommunist cəbhə haqqında burada danışmaq istəmirəm, baxmayaraq ki, antiqərb psixologiyasının oluşmasında onların böyük təsirləri oldu. Burada əsas məqsəd islam inqilabının ideoloji təməlini təşkil edən dinçi aydınların, özəlliklə Əli Şəriətinin çalışmalarını ələ almaqdır.

Əli Şəriəti Əlcəzairin Fransaya qarşı mübarizəsini dəstəklədiyi üçün Qərb düşməni olmuşdu. Çünki Əlcəzairin mübarizəsi sadəcə istiqlal savaşı deyildi. Fransanın bütün dəyərlərinə qarşı mübarizə .rırdılar. Fransa bu ölkədən çıxdıqdan sonra Əlcəzair iç savaşın, istibdadın məkanına çevrildi. Bir çox əlcəzairli Fransa istilasının həsrətini çəkməyə başladı. Fransanın bütün dəyərlərinə qarşı çıxmaq istər-istəməz bütün Qərbin mənəvi dəyərlərinə qarşı çıxmaq idi. Çünki Qərbin əsas demokratiya və respublika kimi dəyərləri də Fransada ortaya çıxıb və dünyaya yayılıb.

Şəriəti və digər dinçilər, Pəhləvi istibdadının Qərbi belə çirkin göstərmə siyasətindən istifadə edib islam inqilabı üçün ideoloji zəmin hazırladılar. Dinçilərin əsərlərində israrla qeyd edilirdi ki, Qərb elə Pəhləvi istibdadının davranışlarıdır. Yəni namussuzluq, yəni əxlaqsızlıq. Qərbdən bizə qurtuluş yoxdursa, o zaman Pəhləvi istibdadından qurtulmaq üçün nə etmək gərəkir? Şəriəti bu suala çox açıqca cavab verir ki, tarixin şiə anlayışına söykənmək lazımdır. 12 imamlı şiə məzhəbindən xilas layihəsi çıxarmaq gərəkirmiş. O zaman belə bir sual ortaya çıxır: Bu 12 imam öz zamanlarında dönəmin zalimləri ilə necə davranmışlar? Bu suala cavab vermək üçün Şəriəti öz əsərlərində 10 mərhələdə susqunluğu və yalnız bir mərhələdə danışmağı tərcih edir. Yəni 12 imamdan biri yox olmuş, yalnız Əlioğlu Hüseyn Kərbəlada şəhid olmuş və digər 10 imam isə dönəmin zalim olaraq sanılan hakimləri ilə anlaşmış, xəlifələrə beyət etmişlər. Hz. Əlinin daha öncəki 3 xəlifə dönəmindəki ”susqunluğuna” Şəriəti öz bucağından baxaraq fərqli yozum gətirir. Bu yozumun tarixi gerçəklərlə heç bir əlaqəsi yoxdur, 1400 ildən sonra tarixi olay üzərinə təsəvvürlərə arxalanaraq verilən şərhlərdir. Bu üzdən də Şəriəti, Hüseyn örnəyini yenə də tarixi gerçəklərlə əlaqəsi olmayan bir şəkildə topluma çatdırır. Necə? Həm Əlioğlu Hüseyn, həm Əlioğlu Həsən Müaviyəyə beyət etmişdilər. Müaviyə onlara bolluca hədiyyələr göndərirdi. Həsən öldükdən və ya bəzi rəvayətlərə görə, öz qadınlarından biri tərəfindən zəhərlənib öldürüldükdən sonra Əlioğlu Hüseyn yenə də Müaviyə ilə uyum içində idi. Müaviyənin oğlu Yəzid xəlifə olduğu zaman, Hüseyn onun xilafətinə qarşı üsyan etmədi. Sadəcə ona beyət etmək istəmədi. Beyət etməmək üsyan və ya Şəriətinin söylədiyi kimi inqilab anlamında deyildi. Hüseynin atası Əli Müaviyə ordusunda olan bir çox adamların atasını, qardaşını Siffeyn və digər savaşlarda öldürmüşdü. Hüseynin beyət etməməsini bəhanə edən bu adamlar Əlinin oğlundan intiqam almaq istədilər. Kərbəla faciəsinin təməlində daha çox qan davası intiqamı durmaqda idi. Yəni olayın sosioloji və tarixi boyutlarını incələmədən onu müqəddəsləşdirib və bu hadisəni bütün zamanların örnək siyasi davranışı halına gətirmək, İran İslam İnqilabı timsalında olduğu kimi fəlakət doğurar. Şübhəsiz ki, Əlioğlu Hüseynin şəxsiyətinin böyüklüyünü inkar etmək qeyri-mümkündür. Ancaq bu, o demək deyil ki, olaya tarixilik bucağından deyil, müqəddəslik bucağından baxmalıyıq.

Əli Şəriəti islami inqilab üçün daima Kərbəla hadisəsini örnək olaraq göstərmişdir. Ancaq Şəriəti Hüseynin oğlu Zeynəlabidinin nədən Yəzidə beyət etdiyi haqda susur, heç bir şey söyləmir. Nədən Zeynəlabidin atasının qatili olan Yəzidlə anlaşdı? Eləcə də Şəriəti dönəmin xəlifələri ilə uyum içində yaşayan imamlar haqqında tamamı ilə susqunluğu tərcih edir. Məsələn, "Kəsaniyə firqəsinin qurucusu Muxtar Səqəfi, Kərbəla hadisəsindən sonra qiyam etdi. Hüseynin qatili olan Şimr ibni Zilcoşənin və digərlərinin başını kəsib Hüseynin oğlu şiələrin 4-cü imamı Zeynəlabidinə göndərdi. Muxtar onu bu qiyamın rəhbəri olaraq görmək istəyirdi. Ancaq Zeynəlabidin onun bu dəvətini qəbul etmədiyi üçün Muxtar Əlinin Fatimədən olmayan Məhəmməd Əbuhənifə adlı oğlunu qiyamın rəhbəri olmağa dəvət etdi.” “Zeynəlabidin öldükdən sonra bir qrup insan onun oğlu Zeydi imam olaraq qəbul etdilər. Zeyd şiələrin V imamı və öz qardaşı olan Baqiri xilafətə qarşı susqunluğuna görə tənqid edirdi. Zeyd qardaşı Baqirə deyirdi: "Bizim atamız Zeynəlabidin həqiqi imam olmamışdır. Həqiqi imam zalim xəlifəyə beyət etməməli idi." Baqir də atası kimi sakit bir həyat sürdü. Zeyd isə imamlıq və qılıncın (qiyamın) bərabər anlamda olduğunu düşünürdü. Zeyd Əməvi xəlifəsi Hişam ibni Əbdülməlikə qarşı qiyam etdi. Bu yolda şəhid oldu.” (Bax: Əl-meləl vəl-nəhl, I kitab, s. 251.)

Bu gün Yəmən ölkəsinin rəsmi məzhəbi Zeydiyədir. Abbasi xəlifəsi Məmunun tarix yazarı Riyan ibni Şeyb şiələrin VIII və XI imamlarının toyları haqqında geniş məlumat verir. Məmun böyük qızını VIII İmam Rza ilə və kiçik qızını da XI imam Məhəmməd Cavadla evləndirdi. Riyan ibni Şeyb yazır ki, XI imamın toyunda xərclənən paranın həddi-hüdudu yox idi. Şəriəti nədən bu imamların xəlifənin kisəsindən faydalanmaları haqda bir tək söz söyləmir, susur. 12 imamı müqəddəsləşdirən Şəriəti dönüb-dolaşıb “Hüseyni inqilab”dan danışır. Ancaq bu sual Şəriətinin əsərlərində cavabsız qalır ki, nədən “Hüseyni inqilab”ı, Hüseynin oğlu, nəvə-nəticələri etməzkən, Şəriəti bu inqilabı sadə xalq kütləsindən gözləyir?

Şəriətinin inqilab anlayışını zaman-məkan baxımından da dəyərləndirmək lazımdır. 1960 və 1970-ci illərdə bütün dünyada inqilabı əhval-ruhiyyə mövcud idi. Bunun bir çox dəlilləri var idi:

1. Avropa ölkələrindəki texnoloji inqilab Qərbdə fərqli bir həyat duyğuları, həyat fəlsəfəsi və dünyagörüşü yaratmışdı. Qərb gündən-günə zənginləşir, Şərq isə yoxsullaşırdı. Bəzi istismar olunan ölkələrin aydınları müstəqillik məfkurəsini ortaya qoyub imperialistlərə qarşı savaş başlatdılar. Xüsusən Afrika ölkələrinin azadlıq mübarizəsi Şəriətini bir müsəlman olaraq çox maraqlandırırdı.

2. Latin Amerikası ölkələrində Çe Gevara və Fidel Kastro kimi marksist liderlər dünyanı inqilabı duyğularla doldurmuşdular.

3. Dünyanın super gücü olan Sovetlər Birliyi bütün antiqərb inqilabları dəstəkləyirdi.

4. Vyetnamda Amerikanın məğlubiyyəti dünyadakı inqilabi duyğuları daha da gücləndirmişdi.

Bütün bu hadisələrin hamısı bir yerdə islamçı aydınların da inqilab anlayışlarına təsir etmişdi. Bu baxışlarda marksist-leninist ünsürləri görmək mümkün idi. Bu üzdən də Şəriətinin neomarksist mövqedən çıxış etməsi heç də təsadüfi deyildi. Lakin Şəriəti tam bir marksist deyil, sadəcə marksizmin inqilabi metodunu qəbul edir. Bu metoddan faydalanıb “Hüseyni inqilab”ı gerçəkləşdirmək fikrindəydi. Leninist inqilab proletar istibdadına, şəriətiçi inqilab isə imamlıq istibdadına əsaslanırdı.

İran mühiti Qərb mədəniyyətinin maddəsini qəbul edir, mənasını və mənəviyyatını yasaqlayırdı, dedik. Bu üzdən də İran mühitində Qərb aydınları haqqında demək olar ki, doğru-dürüst bir kitab yox idi. Çünki Pəhləvi istibdadı Qərb aydınlarının insan haqları anlayışını və demokratiyasını dövlət güvənliyi üçün təhlükə kimi görürdü. Pəhləvi zamanında sadə bir Qərb yazarının romanını oxumaq suç sayılır və oxucu illərcə zindanda yatmalı olurdu. Belə bir mühitdə Şəriəti bir neçə cümlə ilə Qərb aydınları haqqında yarım-yamalaq bilgi verib və oxucusunda Qərb haqqında istədiyi görüşü yarada bilirdi. Şəriətinin kitabını oxuyan adam da xüsusən gənc isə, Şəriəti vasitəsi ilə bütün dünyanı oxuyub öyrəndiyini sanırdı. Ancaq Kierkeqard, Haydeger, Yaspers, Volter, Sartr kimi Qərb aydınları Şəriətinin əsərlərində sadəcə bir cümlə xəbərdən ibarət idi.

Şəriətinin kitablarında və inqilab anlayışında diqqəti cəlb edən amillərdən biri də onun tarixə kişimərkəzli baxmasıdır. Şəriəti bir çox yerdə dua edir ki, “Tanrı qadınlara ağıl versin!” Bütün dinlərin də söylədiyi kimi "qadının yaradılışında bir əksiklik və qüsur var". Şəriəti bu əksikliyin ortadan qalxması üçün dua edir. Kapitalizmin qadın bədənini və ruhunu kapitalın ünsürü kimi görməsi əlbəttə ki, qadının yaradılışdan qüsurlu yaranması anlamına gəlməz. Qadın məsələsi tarix boyu böyük bir problem olmuşdur. Çağımızda da qadın azadlığından danışa-danışa qadını sərmayənin, gəlirin obyekti kimi göstərmək istəyənlər var. Qadınların özlərində də qısa yolla zənginləşmək üçün bədənlərini əşyalaşdırmağa meyl ortaya çıxdığında, artıq gerçəkdən də qadın məsələsi bir problem halına gəlir. O zaman bu məsələ dualarla deyil, tətbiq edilən doğru sosial sistemlər nəticəsində ortadan qalxa bilər. Yəni qadın məsələsi Şəriətinin təklif etdiyi dua yöntəmi ilə deyil, insan haqları fəlsəfəsi baxımından çözülə bilər.

Şəriətinin irəli sürdüyü inqilab anlayışı elmi və zehni inqilab deyildir. Elmi deyildir, çünki cahanşümul elm anlayışının xaricində formalaşıb və bütün insanlığın xilasına hesablanmayıb. Fəlsəfəsi mikromühitə, özəlliklə şiənin şiddət və şəhadət fəlsəfəsinə dayanmaqdadır. Zehni inqilab deyildir, çünki onun inqilab anlayışı insanın zehni imkanlarını genişlətmək və dərinləşdirmək yerinə onu yalnız şiənin tarixi fanatizm və şəhadət anlayışına pərçimləməyə çalışır.

Heç bir din sosial ədalət və insan haqlarını tətbiq edə bilməyib. Bu gün Qərbdəki sosial ədalət, insan və heyvan haqları inanc sisteminin deyil, insan ağlının məhsuludur. Şəriətinin əsərlərində insanın qurtuluşu üçün heç bir modern siyasi fəlsəfəyə, modernizmə önəm verilmir. Ona görə qurtuluş və sosial ədalət ancaq şiə təlimləri əsasında inqilab etməkdir. Şəriətinin ideyaları gerçəkləşdi. İranda inqilab oldu. Bu inqilab dostluq, qardaşlıq və sosial ədalət gətirmədi. İlk gündən edamlar başladı. Şiənin qatı təliminə uyğun gəlməyən bütün zehniyyətlər dəstə-dəstə edam edildilər. Daha sonra da iqtidar uğrunda yarışda bir-birlərini parçalayıb yedilər.

Xalqın qurtuluşundan danışıb cənnəti bu dünyada gerçəkləşdirmək istəyən inqilabçılar İran İslam İnqilabı örnəyində görüldüyü kimi ölkəni cəhənnəmə dönüşdürmüşlər. İranda “Şəhadət fəlsəfəsi”ni əlində bayraq edən ideoloqlar dünyanın ən qəddar, yırtıcı və qeyri-əxlaqi işlərini etmişlər

Изменено 31 мая, 2008 пользователем Azer777

[Huseynli_E]

Ay Aman Azer!!! Senin aghlin bashindadirmi?? Ali (A) bilirsenmi kim olub?! Men shie menbesinden demirem aydindir sunnu meenbesinden bir hedisi deyecem: Xendek doyüshünde Ali ibn Ebutalibin Amr ibn Abdevedle mübarizesi menim ümmətimin Qiyamətədək edecekleri emellerin hamısından üstündür (Muhemmed (S)) ....

Sen eger muselman deyilsense ve Muhemmed (s) ummetine hech bir aidiyyatin yoxdursa,, de men seninle bashqa cur danishim!!! ..hansı sa vehhabi verip eline yeqin meqaleni!! hansi????

[Azer777]

Huseynli_E

Birincisi mən musəlmanam,yəni xristian və başga dinlərə aidiyyatım yoxdur və ana tərəfdən də seyid peygəmbər övladı kimi də adlandırıla bilərəm,amma bunun məsələyə aiddiyyatı yoxdur.Sənə də məsləhətim,yerləşdirdiyim məgalələri dərindən oxuyub duşunməkdir.Bu məgalənin heç həzrəti Əli ilə də bir başa əlagəsi yoxdur.

Bir necə illər bundan əvvəl duşunən insanlar tərəfindən xalgın total əxlag duşgunluyu nəzərə alınıb da dinə gayıdışı nəzərdən keçirilir,məsləhət bilinirdi.O zaman yadımdadır ki bəzi ziyalılar bunun nə gədər acı nəticələr verəcəyindən ehtiyyatlanırdı.O vaxt həmin ziyalılara garşı idim.İndi görurəm ki,dediklərində həgigət varmış.Bir az əvvəl religiya i filasofiya bölməsinə girdim,orda din "gardaşlarının" ilginc didişmələrini görub C.Məmmədguluzadənin bir əsərindən sitat gətirdim və moderator mənim yazımı pozub və bununla məni ölumdən gurtardıgını şəxsi poçtuma yazdı,İndi duşunurəm ki ALlah sən özun məni bu yenicə dininə gayıtmış "musəlmanların" şərindən saxla.

Hər zaman oldugu kimi xalg dinə gayıdıb əxlagını duzəltməkdən çox zindeganlıgla məşgul olmaga başladı.Bu lap,vaxtilə Axundovun,butun bəlaların başında dinin dayandıgını hesab edib,xalgın elmə gursanması və inkişafı uçun dini olan olmaz gədər təngid elədiyinə bənzəyir.Bir gədər sonra kommunistlərin fəaliyyəti ilə xalg dinindən və əxlagından oldu,amma elmli olmadı ki olmadı,İndi sən də.Bir az bundan əvvəl heç öz kəlmə şəhadətini belə bilmədiyin halda,indi bir az dini kitablarda və dindar adamların sözlərinə gulag asmısan deyə elə din adamlarının içində özunə duşmən axtarmagnan məşgul olmagla bərabər dunyəvilərə də hədə gorxu gəlirsən.Məyər dinə,imana gələn zaman islam insanı təcavuzkar olmagımı (əstəgfurullah)öyrədir ki sən az galmısan məni öldurəsən?"əvvəlcə bir Gurani Kərimin və ondan əvvəl digər mugəddəs kitabların nə uçun Allah tərəfindən insanlara nazil oldugunun və burda peygəmbərlərin sadəcə vasitəçi oldugunun mahiyyətini yavaş yavaş anla,sonra keş onu bunu hədələməyəBir də ki həgigətən Gurani Kərimdə Allah tərəfindən hər hansı bir Adəm övladının,eləcə də hətta peygəmbərlərin mugəddəsləşdirilməsi çox açıg və aydın şəkildə yasaglanırsa,siz İmamları mugəddəsləşdirməyə necə nail olmusunuz axı?

Məyər bu yazıda muəllifin kim oldugunu görmursən?məndən daha onun kimliyini niyə soruşursan?

Yazının əvvəlində muəllifin adı da var famili də və əgər yazısını diggətlə oxusaydın,onun nə əhli sunnə,nə əhli beyt,nə cafari,nə hənəfi,nə vəhhabi nə də başga məzhəb və firgələrdən olmadıgını görərdin.

Изменено 31 мая, 2008 пользователем Azer777

[Huseynli_E]

Senin suallarına cavab var İslam bölmesinde gir bax... Ne olsun ki peygember (s) neslindensen (yeniki hech bilmirem bu barede) esas Muhemmed ummetinden olmaqdir, muselman olmaqdir!!! Daha ne deyim sene? Allah hidayet versin! Burada chox uzun uzuna söhbetler eleme delilin var yaz İslam bölmesine!!!!

Birdeki menim 1 oxuduğum kitab , vəhhabilərin yazdixi 1000 kitabdan ustundur mence!!! camaatin bashini burda xarab etmeyek,, ne ishin var gel islam bolmesine... orda susdurulub senin kimiler ozude delille.. bir sozle:

Sözün varsa söz danış,

Yoxundusa az danış!

Birdeki Al Fath qardash deyibse ne duz deyib!! Yeqin ki senin üçün çox ziyanni idi!! istiyirsen bir de yaz belke bu defe silmedi gordu bidefe başa düşmürsen!

[Azer777]

Huseynli_E

Yazdım da bir dəfə ... 5 gun gözlədim,dəlil zad görmədim,sonra da postumla bərabər elə butun mövzu pozuldu.

Bir də mənim harda yazdıgımın nə əlagəsi var ki,yoxsa özunə özun kimilərin köməyi gərəkdir?

Mən burda dinin incəlikləri haggında mövzu açmamışam.Sən burda heç məgaləni oxuyub dərk etmədən muəllifi vəhhabilikdə suçladın və hələ də Əlinin kim oldugunu bilməməkdə və daha nələrdə məni suçladın.Yazırsansa yaz və hidayətini numayiş etdir,görək yazılan məgalənin hansı hissəsi ilə razı deyilsən və bunu əsaslandır.Əvvəldə gətirdiyin Peygəmbərimizin Əli ilə əlagədar dediyi fikirlərin umumiyyətlə bu məgalə ilə əlagəsi yoxdur,ey mənim hidayət gazanmamış gardaşım

[Huseynli_E]

ey mənim hidayət gazanmamış gardaşım

Əssəlamu ələyküm. Bax bu söz sənin göstərdi üzünü (niyyətim riyakar demək deyil!). Bu ayəyə tabe ol!

Ey iman gətirənlər! Allah yolunda (cihad etmək üçün) səfərə çıxdığınız zaman diqqətli olun! Sizə müsəlman olduğunu bildirən (salam verən) bir kimsəyə dünya həyatının puç mənfəətinə tamahlanaraq: “Sən mömin deyilsən!” deməyin! Halbuki çox qənimətlər Allah yanındadır. Siz özünüz də bundan əvvəl onlar kimi idiniz, lakin Allah sizə mərhəmət etdi. Elə isə, siz də (insanları bir-birindən fərqləndirməkdə) diqqətli olun! Şübhəsiz ki, Allah bütün etdiklərinizdən xəbərdardır! (Nisa 94)

Изменено 31 мая, 2008 пользователем Huseynli_E

[Azer777]

ey mənim hidayət gazanmamış gardaşım

Əssəlamu ələyküm. Bax bu söz sənin göstərdi üzünü (niyyətim riyakar demək deyil!). Bu ayəyə tabe ol!

Ey iman gətirənlər! Allah yolunda (cihad etmək üçün) səfərə çıxdığınız zaman diqqətli olun! Sizə müsəlman olduğunu bildirən (salam verən) bir kimsəyə dünya həyatının puç mənfəətinə tamahlanaraq: “Sən mömin deyilsən!” deməyin! Halbuki çox qənimətlər Allah yanındadır. Siz özünüz də bundan əvvəl onlar kimi idiniz, lakin Allah sizə mərhəmət etdi. Elə isə, siz də (insanları bir-birindən fərqləndirməkdə) diqqətli olun! Şübhəsiz ki, Allah bütün etdiklərinizdən xəbərdardır! (Nisa 94)

Aj Alah canını hər zaman səlamət eləsin, bu ayəni gətirdiyinə görə.Amma bu ayə daha çox religiya bölumundə bir birlərinin ganını tökməyə hazır olan,elə bir suyu sizin kimi din adamlarına daha çox aiddir.

Hə gadası,gətir gətir bir az,o gurban oldugum gözəl ayələrdən bura.Onda bəlkə hidayətə hər ikimiz daha çox yaxınlaşarıg

[Huseynli_E]

Amma bu ayə daha çox religiya bölumundə bir birlərinin ganını tökməyə hazır olan,elə bir suyu sizin kimi din adamlarına daha çox aiddir.

Men qanımı Allah yolunda tökməyə hazıram!!! Dinleri bölmürsen de (religiya-din demekdir) sen? He yaxşı senin nezerinde müselmanla qeyri-müselman misalçun bütperest eynidir?..

Hə gadası,gətir gətir bir az,o gurban oldugum gözəl ayələrdən bura.Onda bəlkə hidayətə hər ikimiz daha çox yaxınlaşarıg

Sadece gözü açmaq lazımdır, qelb gözünü hidayet olunmaqçun inşallah... Qurani Kerim kitabını lazım olsa bura yükleyerdim sadece bura gördüyüm kimi yeri deyil (yeni din bölmesi olsaydı daha yaxşı olardı).

Aj Alah canını hər zaman səlamət eləsin, bu ayəni gətirdiyinə görə.

ecmein amin!

[Huseynli_E]

Yazının əvvəlində muəllifin adı da var famili də və əgər yazısını diggətlə oxusaydın,onun nə əhli sunnə,nə əhli beyt,nə cafari,nə hənəfi,nə vəhhabi nə də başga məzhəb və firgələrdən olmadıgını görərdin.

Maraqlıdır bes kimdir? . Bu firqlelerden deyilse hansındadnır? Sionistmi? Atstmi? Katolikmi? ya ne?????

[Azer777]

Yazının əvvəlində muəllifin adı da var famili də və əgər yazısını diggətlə oxusaydın,onun nə əhli sunnə,nə əhli beyt,nə cafari,nə hənəfi,nə vəhhabi nə də başga məzhəb və firgələrdən olmadıgını görərdin.

Maraqlıdır bes kimdir? . Bu firqlelerden deyilse hansındadnır? Sionistmi? Atstmi? Katolikmi? ya ne?????

Yox heç birindən deyil.Sadəcə agıllı,gözəl bir insandır,dunyəvi bir insan və yazdıqlarından da görunur ki Allahın hidayətinə sizlərdən daha yaxındır,çunki aglını,zəkasını kamilləşdirməklə məşguldur.

Sizi mən necə hidayət tapmış birisi kimi gəbul edim ki,yazdıgım hər nəmənə şeylərə də erməni budag cumlələri ilə cavab verirsiz ki,heç nə başa duşə bilmirəm

Necə yəni religiya,o bölum belə adlandırılıb da,rus dilində,"religiya i filosofiya",mən neyləyim

[Azer777]

Huseynli_E

Həəə indi başa duşdum,

Yoxeee,mən orda bir dindən olanların,yəni musəlman olub da məzhəblərə,firgələrə ayrılmışların bir birlərini gırdıglarını nəzərdə tuturdum

[Huseynli_E]

Yox heç birindən deyil.Sadəcə agıllı,gözəl bir insandır,dunyəvi bir insan və yazdıqlarından da görunur ki Allahın hidayətinə sizlərdən daha yaxındır,çunki aglını,zəkasını kamilləşdirməklə məşguldur.

Qaraladighim yerleri diqqetle oxuyun... Dunyevi insan daha yaxind kamilleshmeye!!! ne deyim vallah! almaqezeti saytindan goturmushdun bu meqaleni o qezetde ele dunyevidir.. Inshallah ki axirete inanlar da olar ichlerinde. ... dunyevi ola ola axirda dunyadan emellerinden bashqa hech ne .rmayacaqlar! Qiyametde o bu meqalenin cavabini verecek? sen de ki burada onun yaymaghinin?? men de ki bu meqaleye qarshi chixmaghimin.. elave soze yeqin ehtiyac yoxdur.

[Azer777]

Butun dunyəvilər deyil.Əslində,"aglını,zəkasını kamilləşməylə məşguldur" u garalamalıydın.Çunki bu gun Guranı Kərimin möcuzələrini də zəka kamilliyi olmadan subuta yetirməzdiniz.Demək agıl və zəka Allahı dərk etməyə yaxınlaşmagın daha gözəl usuludur.Siz isə 1400 il bundan gabag baş vermiş tarixi hadisələri gurdalayıb bir birinizi didməklə məşgulsunuz.Agıl zəka isə bu dunynı daha yaxçı anlamagın,eyni zamanda insanların da birbirini tanıyıb,onarın tələbat və ehtiyyaclarına hörmətlə yanaşmagın yeganə yoludur,

Mən burda zərrə gədər də sizin dini hisslərinizə toxunmag istəmirəm Gurani kərimində Allah sözu olduguna şubhəm yoxdur

[Huseynli_E]

Dünyevi insanlarda ne vaxtdan zeka olub? Dünya malında gözü olanlarda???

[Azer777]

Dünyevi insanlarda ne vaxtdan zeka olub? Dünya malında gözü olanlarda???

Mən dunyavi insan və ya dini insan olmagdan danışmıram.Bax,görursən,sən o yazıg muəllifin yazısını diggətlə oxumuş olsaydın,indi umumiyyətlə dunyavilərlə dini adamların fərgindən danışmazdın.Burda bu məsələ umumiyyətlə muzakirə problemi deyil.Muzakirə olunan məsələ sadəcə kamillik,zehni kamillik məsələsidir.Aydın məsələdir ki,bu kamil,zəkalı insanlar həm dini həm də dunyəvi insanlar arasında ola bilər,bu ehtimalları da kənara goyag.

Məsələn,o nə uçun Şah rejiminin İranda islam ingilabı ilə nəticələndiyinin səbəblərini açıglayır və orda göstərir ki Şah gərbin uzdə olan göruntulərini təkrarlamaga imkan versə də, əsas musbət dəyərlərinin mahiyyətini də irandan bir o gədər uzaglaşdırır və yasaglandırırdı ki,bu musbət tərəflərin mahiyyəti gərbin 16 əsrdən inkişaf etdirdiyi insan hagları, sosial ədalət və azadlıglar yolunda əldə etdikləri həm elmi həm də mənəvi dəyərlər idi.Və nəticədə İran xalgı gərbin uzdə olan və İran cəmiyyətinə də siyarət etmiş ilginc tərəflərini sadəcə görur və gərbə nifrət bəsləyirdi.Bu sizə bizim cəmiyyəti xatırlatmırmı.

Onun İran ingilabına .ran yol haggında verdiyi tərif dusturu da bizim getdiyimiz yola bənzəyir.Yəni,məsələ ondadır ki,biz nə agıllı başlı dunyəvi ola bilmədiyimizdən,dinə gəldiyimiz zaman da radikal dindarlıga uz tuturug ki,bunların hər ikisinin səbəbi elə kamilliyimizin,elmə, biliyə,oxumaga,öyrənməyə meylli,analitik duşuncə tərzinə malik olmamagımızdandır.

Bu gun cəmiyyətimizdəki uzdən irag dunyəvilərin də nə oyunlardan çıxdıgını göruruk.70 illik kommunist rejiminin əxlagımıza ,dinimizə vurdugu zərbələr indinin iyrənc formasiyas;nda öz bəhrələrini verməkdədir.Və ən gəribəsi də odur ki,butun bu görduyumuz iyrənc mənəviyyatsızlıgları gərblə və ya dunyəviliklə əlagələndiririk

[PRIKOLISTKA]

Mən başa düşmürəm, siz burda İranı müzakirə edirsiz ya İslam dinindən danışırsız? Əgər dindən danışmaq istəyirsizsə, onda dinə aid mövzu açın və orada söhbətinizi davam etdirin.

Hüseyn E bölümə xoş gəlmisiniz, zəhmət olmasa Az şriftindən düzgün istifadə edin və qırmızı rəngdə yazmayın.

[Huseynli_E]

Əssəlamu aleykum. Azer777 deyəsən bizdən başqa yazan yoxdur və buralar çata dönür, eybi yox. İnşəAllah ki, sən məqaləni oxumusan və gördüyüm kimi yazarın mövqeyindəsən... Bismillah.

Mən dunyavi insan və ya dini insan olmagdan danışmıram.Bax,görursən,sən o yazıg muəllifin yazısını diggətlə oxumuş olsaydın,indi umumiyyətlə dunyavilərlə dini adamların fərgindən danışmazdın.Burda bu məsələ umumiyyətlə muzakirə problemi deyil.Muzakirə olunan məsələ sadəcə kamillik,zehni kamillik məsələsidir.Aydın məsələdir ki,bu kamil,zəkalı insanlar həm dini həm də dunyəvi insanlar arasında ola bilər,bu ehtimalları da kənara goyag.

Zehni kamil olan insan, dünyəvi insan ola bilməz. Birdə ki, doğurdan sən dünyəvi dedikdə nəyi nəzərdə tutrsan? Onu de daha dolğun cavablandırım.. Bəlkə mən başqa şey başa düşürəm.

Məsələn,o nə uçun Şah rejiminin İranda islam ingilabı ilə nəticələndiyinin səbəblərini açıglayır və orda göstərir ki Şah gərbin uzdə olan göruntulərini təkrarlamaga imkan versə də, əsas musbət dəyərlərinin mahiyyətini də irandan bir o gədər uzaglaşdırır və yasaglandırırdı ki,bu musbət tərəflərin mahiyyəti gərbin 16 əsrdən inkişaf etdirdiyi insan hagları, sosial ədalət və azadlıglar yolunda əldə etdikləri həm elmi həm də mənəvi dəyərlər idi.

Yəni ki şah rejimi hansı müsbət tərəflərə qarşı idiki Qərbdə olan? Yəni ki, İslam inqilabından sonra oldu orda?

Və nəticədə İran xalgı gərbin uzdə olan və İran cəmiyyətinə də siyarət etmiş ilginc tərəflərini sadəcə görur və gərbə nifrət bəsləyirdi.Bu sizə bizim cəmiyyəti xatırlatmırmı.

Söhbət demək indi şah rejimindən gedir,, birdəki bizim cəmiyyəti deyirsən. İslam inqilabı baş verəndə orada vəziyyət Azərbaycandakı kimi idimi? Yoxsa orda xalq İslam dövlətinin yaranmasını istəyirdi? Məgər Azerbaycanda bu qədər "Darul İslam" yaranmasını istəyən var?

Onun İran ingilabına .ran yol haggında verdiyi tərif dusturu da bizim getdiyimiz yola bənzəyir.Yəni,məsələ ondadır ki,biz nə agıllı başlı dunyəvi ola bilmədiyimizdən,dinə gəldiyimiz zaman da radikal dindarlıga uz tuturug ki,bunların hər ikisinin səbəbi elə kamilliyimizin,elmə, biliyə,oxumaga,öyrənməyə meylli,analitik duşuncə tərzinə malik olmamagımızdandır.

Radikal yəni dövlətə qarşı? Hə anladım səni sən zülm olunsa belə xalqa, cihada qarşısan eləmi?-İnşAllahki yanılıram!!!!

Birdəki sən ən azından bilməliydin ki, İslam da elmə necə dəyər verilir! "Elm Çində də olsa, onun ardınca gedin"

Birdəki mən xalqın həm dünyəvi elmi həm dəki dini elmlər cəhətindən kamilləşməsini istəyirəm! İİR-da bu cürdür. Ən azından kitabını oxumşam dini kitabda o qədər dünyəvi elmlərdən danışılır və belə desek Tövhidi və s. ni isbat edir elmi cəhətdən .

Bu gun cəmiyyətimizdəki uzdən irag dunyəvilərin də nə oyunlardan çıxdıgını göruruk.70 illik kommunist rejiminin əxlagımıza ,dinimizə vurdugu zərbələr indinin iyrənc formasiyas;nda öz bəhrələrini verməkdədir.Və ən gəribəsi də odur ki,butun bu görduyumuz iyrənc mənəviyyatsızlıgları gərblə və ya dunyəviliklə əlagələndiririk

Allah onlara hidayət versin! nə deyim? Əxlaq öyrədilsəydi vaxtıyla bəlkə belə olmazdı. Amma indi də gec deyil! Çalışmaq lazımdır. Hər halda içərilindəki cahillər bizə imkan versə,,, rahat nəfəs almağa.. nəysə "Bu dünya kafirlər üçün cənnət, möminlər üçün zindandır"

Hələlik bu qədər....

[Huseynli_E]

Prikolistka, Biz burada İrandan danişırıq, İran İslam Respublikasindan. Ehtiyac yoxdur dini movzu filan açamağa burada biz İİRdan ve ondan evvelki şah rejiminden daxilde veziyyetden danışırıq.

Xoş gününüz olsun! Çalışaram "bıstrıy otvet" yazanda "ə" herrfini işletmeyim.. o ki qaldı qırmızya yuxarıda düzdür yazmışam o da uzun yazıdan ferqlenmek üçün yazmışam,, belese qaldı sadece metnden xüsusi hisseleri seçib qırmızıya boyayıram...

[al-İslam]

Gelin boynumuza alaq ki, dünyada kişi kimi qerbe sözünü deyen İran kimi ikinci bir dövlet yoxdur. O boyda ereb dünyası ABŞ-a bir defe demedi ki, "Sen bu İraqın, Efqanıstanın qanını ne vaxta qeder soracaqsan?!". Mene maraqlıdır ki, niye İranın teklifine baxmayaraq, müselmanlar herbi alyans yaratmaq teklifinden qaçdılar? Neye göre 1, 6 milyardıq amma heç ne ede bilmirik? Neye göre xristianlar, yehudiler nüve silahları istehsal edir, İran ede bilmir? İndi deye bilersiniz ki, Pakistanın nüvesi var da.. Amma Pakistan heç kimdir...

Qaldı ki, İranın Azerbaycana münasibetine, beli İran Azerbaycanın en böyük düşmenlerinden biridir. Ele Türkmençay ve Gülüstan müqavileleri, hemçinin indiki halda Ermenistana edilen yardımlar buna sübutdur...

[PRIKOLISTKA]

İndi biz hardan bilək ki, bu gün tərəfin saxladığımız İran, sabah o nüvəsini bizə tərəf çevirməyəcək?

[al-İslam]

İndi biz hardan bilək ki, bu gün tərəfin saxladığımız İran, sabah o nüvəsini bizə tərəf çevirməyəcək?

Bes biz haradan bilirik, en böyük düşmenimiz Rusiya bu gün nüvesini bize çevirmeyecek?

[PRIKOLISTKA]

Hər nədi, yeni bir nüvənin olmağı pisdi. sabah İran duracaq, müharibə elan edəcək, bundan bizə nə xeyir olacaq? Əvvala bu bizə də toxunacaq, çünki sərhədlərimiz yaxındı, həm də nə qədər azərbaycanlı yaşayır orda, mənim qohumlarım içində olmaqla. Biz özümüz bir erməni ilə bacara bilmirik, onda vay halımıza.

[hasan666]

2 Huseynli_E

Birincisi men farslardan ve Iran dovletinden zehlem getdiyini dedim. Bu ise iran xalqi ile ust-uste dushen analayishlar deyil. Fars ve azerbaycanli ayri-ayri milletlerdir (bir xalq kimi, bir dovletin erazisinde yashasalar da).

Ikincisi, sohbet Irandan gedir, bu dovlet haqqinda nese fikirleriniz varsa yazin, muzakire edin, amma gelib Quran ayelerini yazmayin. Eger Irana haqq qazandiracaq fikirleriniz varsa soyleyin, biz de bilek.

Uchuncu, bu Iran hemin Irandir ki, ermenilere elinden gelen desteyi esirgemir, azerbaycanlilarin huquqlarini tapdalayir, Azerbaycanin hava serhedlerine mudaxile edir, dovletchiliyine qarshi texribatlar .rir. Ola bilsin ki, dini cehetden umumi ne ise varimizdir. Ancaq dinin bir olmasi qonshu dovletin bize qarshi yaxshi olmasi uchun sebeb deyil (en azindan Iran bele munasibet gostermir bize qarshi).

[PRIKOLISTKA]

Hüseynli E, yaxşı görürəm nədən yazırısız. Yenədə, qırmızı rəngdən istifadə etməyin. Qırmızıdan moderatorlar xəbərdarlıq və düzəliş üçün istifadə edir. Ə hərfini görmürəm sizdə nəsə.

[Huseynli_E]

Hər nədi, yeni bir nüvənin olmağı pisdi. sabah İran duracaq, müharibə elan edəcək, bundan bizə nə xeyir olacaq? Əvvala bu bizə də toxunacaq, çünki sərhədlərimiz yaxındı, həm də nə qədər azərbaycanlı yaşayır orda, mənim qohumlarım içində olmaqla. Biz özümüz bir erməni ilə bacara bilmirik, onda vay halımıza.

Ruslarla da serhedimiz yaxindir . Hemişe onlardan tehlüke gelib onlara kim zemanet verecek göresen ??

[Azer777]

çox xahiş edirəm hamınızdan.Yerləşdirdiyim muəllifin 3 yazısını diggətlə oxuyub bu barədə öz fikirlərinizi səsləndirəsiniz.Yəni, mövzunun adı yenə İran haggında olsa da,məgsədim şəxsən bu muəllifin yazılarını gözdən keçirib təhlil etməyimizdir və fikirlərfinizə oldugca böyuk ehtiyyacım vardır.Rica edirəm,bu yazıları diggətlə oxuyasınız.Duşunurəm ki həgigətən də son dərəcə vacibdir oxumanız.Məsələn,mənim duşuncələrimdə bir gədər ingilabi iz goymuş yazılardır.Həgigətən də bu yazılardan vaz keçməyin və əsas fikirlərimizi də bu yazılar ətrafında .rag.

Yəni muəllifin 3 yazısından söhbət gedir

[PRIKOLISTKA]

Hər halda indi söhbət İrandan gedir. Ruslardan yox. biz özümüzə ümid olmalıyıq, başqasına yox. Fərqi yox, İran, Rus, Amerika. Biz hər zaman hazır olmalıyıq müharibəyə.

[Huseynli_E]

Birincisi men farslardan ve Iran dovletinden zehlem getdiyini dedim. Bu ise iran xalqi ile ust-uste dushen analayishlar deyil. Fars ve azerbaycanli ayri-ayri milletlerdir (bir xalq kimi, bir dovletin erazisinde yashasalar da).

Ikincisi, sohbet Irandan gedir, bu dovlet haqqinda nese fikirleriniz varsa yazin, muzakire edin, amma gelib Quran ayelerini yazmayin. Eger Irana haqq qazandiracaq fikirleriniz varsa soyleyin, biz de bilek.

Uchuncu, bu Iran hemin Irandir ki, ermenilere elinden gelen desteyi esirgemir, azerbaycanlilarin huquqlarini tapdalayir, Azerbaycanin hava serhedlerine mudaxile edir, dovletchiliyine qarshi texribatlar .rir. Ola bilsin ki, dini cehetden umumi ne ise varimizdir. Ancaq dinin bir olmasi qonshu dovletin bize qarshi yaxshi olmasi uchun sebeb deyil (en azindan Iran bele munasibet gostermir bize qarshi).

İran dövletinden zehlem gedirse daxilinde olan milletlerden de zehlen gedir? içinde azeriler 30-40 % tutur.. yaxşı nese bunu qoyaq keanara anladim fikiri.. bes niye farslardan zehlen gedir? menim de yahudilerden zehlem gedir elimde esaslar var!

ikinciye qaldiqda ise menim ne yazacağımın dexilisi yoxdur, men müselmanam yahudilerin yanindayam deye dinimden keanr söhbetler edim? o özü bilirdi niye yazdım siz qarışmayın. Haqq qazandıracaq fikrim var ki, o sionistlere ve Abşa qarşdır!

3cu İran söyleyib ki kimse de tanimasa Qarabağın Azerbaycanin olduğunu iran taniyacaq ,, nüfuzlu siyasetçisi beyan edib!