ЈЕНИ МӘШ`ӘЛ

[Устаман]

ЈЕНИ МӘШ`ӘЛ

(Әфсанә)

(Бу әфсанәни мә`мур өзбашыналығына дөзмәјиб өзүнә од вуран Јунис Әлијевә һәср едирәм. Аллаһ сәнә рәһмәт еләсин, әзиз һәмвәтәним, гәбрин нурла долсун! Гој сәнин бу һүнәрин бүтүн азадлыгсевәр инсанлара нүмунә олсун, онлара јени дүнјаҝөрүшү версин! Ҝүн о ҝүн олсун ки, гәбринин үстә әбәди мәш`әл аловланыб јансын!)

Инсанлар азыб гаранлыг дүнјада галмышдылар. Иблис онлары алдадыб ора салмышды. Артыг нечә илләр иди ки, гадын, ушаг, хәстә, гоҹа... кечилмәз мешәләри, гарлы-бузлу дағлары, сусуз сәһралары... ҝәзиб долашыр, ишыглы дүнјанын јолуну ахтарырдылар. Зүлмә галмышдылар инсанлар! Бу аз имиш кими, һәлә ҹәһәннәмдән учуб ҝәлән бир дәстә гарға-гузғун да гара булуд кими онларын башы үстә учур, онлара ағалыг едир вә ағласығмаз ганунлары јеринә јетирмәји тәләб едирдиләр. Оҹаг галамаг, чөрәк биширмәк... инсанлара гадаған едилмишди, бахмајараг ки, онларын нефти дә, уну да вар иди. Әҝәр кимсә бу ганунлары позардыса гарға-гузғунлар јердән дашлары ҝөтүрүб инсанларын башына атардылар! Инсанларын оху, каманы јох иди дејән бу ҹәһәннәм гушларына һеч нә едә билмир, мәҹбур олуб онларын бүтүн өзбашыналыгларына дөзүрдүләр.

Бу инсанлар арасында Јунисан адлы бир ҝәнҹ дә варды. О да анасы илә бирҝә ишыглы дүнјанын јолуну ахтарырды. Анасы артыг гоҹалыб әлдән дүшмүшдү, јеријә билмирди. Одур ки, Јунисан анасыны ушаг кими белинә шәлләјиб апарырды. Ҝүнләрин бир ҝүнү өлүм ҝәлиб онун анасынын башынын үстүнү алды. О, оғлуна деди:

- Мән сәнә чох әзијјәт вердим, ҝөзүмүн ишығы, артыг вахт чатыб, мән дүнјамы дәјиширәм. Мәним бир арзум вар, үрәјим исти тәндир чөрәји истәјир, онун әтрини дујмаг истәјирәм. Ҝөр мәнә бир гәдәр чөрәк биширә биләрсәнми?

Јунисан башыны галдырыб ҝөјә бахды, гарға-гузғунлар ҝөрүнмүрдүләр. Јә`гин бурда јохдулар, дејә о, дүшүндү. О, бир гәдәр чырпы јығыб үстүнә нефт төкүб јандырды, лакин гарға-гузғунлар бундан хәбәр тутуб тез учуб ора ҝәлдиләр. Јунисан онлара анасынын өлүм ајағында олдуғуну, тәндир чөрәји истәдијини деди вә хаһиш еләди ки, она иҹазә версинләр анасынын арзусуну јеринә јетирсин. Ҹәһәннәм гушлары онун бу сөзләринә уҹадан гәһ-гәһә чәкиб гарылдашдылар вә дашлары ҝөтүрүб онун башына, оҹағына јағдырдылар...

...Сабаһысы ҝүн гары дүнјасыны дәјишди. Инсанлар јығылыб ону дәфн еләдиләр вә ел гајдасы илә она дуа охумаг истәдиләр. Анҹаг јенә гарға-гузғунлар пејда олдулар вә инсанларын башына дашлары јағдырыб онлары говдулар, дуа охумаг да гадаған едилмишди онлара.

Беләҹә инсанлар јашајыр вә ишыглы дүнјаны ахтармаға давам едирдиләр. Онлар дашлы кәсәкли јолларла ирәлиләјир, үфунәтли батаглыглардан кечиб ҝедирдиләр. Нәһајәт ки, онлар ҝәлиб дүз бир јолун үстүнә чыхдылар вә севинә-севинә бу јолла ҝетмәк истәјирдиләр. Лакин, јенә гарға-гузғунлар онларын башы үстә пејда олдулар.

- Рәдд олун, тәрк един бу јолу! – дедиләр, - бу јол сизин үчүн дејил! Сиз јалныз дашлы - кәсәкли јолларла, батаглыгла... ҝедә биләрсиз!

Инсанлардан бә`зиләри онлара табе олмајыб дүз јолла ҝетмәк истәдиләр. Лакин гарғалар онларын башына даш јағдырыб өлдүрдүләр. Јердә галанлар исә мәҹбур олуб ҝери гајытдылар. Јенә инсанлар ишыглы дүнја һәсрәти илә өз јолларыны давам еләдиләр вә инди дә ҝәлиб бир чај кәнарына чыхдылар. Онлар севиндиләр, ахыр ки јујунуб, тәмизләнәрик, дедиләр. Анҹаг ҹәһәннәм гушлары бундан хәбәр тутуб јенә ора учуб ҝәлдиләр вә инсанлара чиммәји дә гадаған етдиләр.

- Рәдд олун, чаја јахын ҝетмәјин! – онлар дедиләр. – Сизә чајда чиммәк олмаз! Сиз ејбәҹәр олмалысыныз, сиздән үфунәт гохусу ҝәлмәлидир!

Инсанлар мәҹбур олуб гарға-гузғунлара табе олдулар вә чаја кәнардан баха-баха галдылар. Онлар бурдан ҝедиб бир мешәнин кәнарына ҝәлиб чатдылар вә шахта-човғун онларын башынын үстүнү алды. Инсанлар мешәдә ҝизләниб бир тәһәр шахта-човғундан горундулар.

Јунисан да бир чохлары кими һәмин ҝеҹәни јата билмәди. О, фикирләширди ки, ҝөрәсән бу ҹәһәннәм гушлары нијә оҹагдан, ишыгдан горхурлар. Бәлкә бу ишыг онларын дүшмәнидир, бәлкә ишыг онлары өлдүрә биләр?

Јунисан сабаһы ҝүн инсанлары башына јығыб деди:

- Гардашлар, бу гарға-гузғунлар ишыгдан јаманҹа горхурлар! Дејәсән, ишыг онлара пис тә`сир едир! Ҝәлин, нә олур-олсун һамымыз бирдән тонгаллар галајағын, ҝөрәјин бу онлара нә едәҹәк?

Инсанлар онун бу сөзләринә гулаг асмадылар. Дедиләр ки, сән нә данышырсан, гарғалар ҝәлиб даш атарлар, о да бизим башымыза дәјәр!

Беләҹә һеч кәс онун сөзләринә әһәмијјәт вермәди. Белә оланда Јунисан нефти ҝөтүрүб өз үстүнә төкдү вә өзүнә од вуруб јандырды! О, артыг белә јашамаг истәмирди! О, елә аловланды ки, онун мәш`әли аләми нура бојады! Бу вахт ҹәннәтдән учуб ҝәлән мәлејкә ону тутуб јыхылмаға гојмады вә мәш`әл кими галдырыб башынын үстүндә сахлады! Инсанлар өзләрини итирсәләр дә, лакин тез өзләринә ҝәлдиләр. Һамы тонгаллар галамаға башлады! Гарға-гузғунлар ишыг ҝөрүб бура ҝәлдиләр, анҹаг һеч нә едә билмәдиләр! Демә онлар һәгигәтән дә ишыгдан горхурлармыш, гәһрәман Јунисан дүз тапыбмыш, ишыг онларын ҝөзүнү кор едирмиш! Гарға-гузғунлар артыг һеч нә ҝөрмүр, јердән даш ҝөтүрмәк истәјәндә инсанлар онлары тутуб ганадларыны гырыр вә ода атыб јандырырдылар! Беләҹә онлар ҹәһәннәм гушларынын һамысыны мәһв етдиләр! Мәлејкә јанар Јунисаны ҝөтүрүб инсанларын габағына дүшдү вә онлара, архамҹа ҝәлин, деди. О, инсанлары бајагкы дүз јолун үстүнә ҝәтириб чыхарды.

- Бу јолла ҝедин, - деди, - Ҝүнәш гаршыдадыр, о, сизи ҝөзләјир!

Мәлејкә буну дејиб ҝөјләрә учду вә Јунисаны ән парлаг улдузларын јанында јерләшдирди.