D?v?td? elm? ?saslanmal?d?r

[Hanbali]

Uca Allah buyurur ki:

«[Ya R?sulum!] De: «Bum?nim yolumdur. M?n v? m?n? tabe olan [m?minl?r] a??q-a?kar bir d?lill? Allaha?a??r?r?q. Allah pakd?r, m?q?dd?sdir. M?n is? m??rikl?rd?n deyil?m!» (Yusuf,12/108)

1. Hafiz ?bn K?sir ay?nint?fsirind? deyir ki:

Uca Allah cinl?r? v?insanlara g?nd?rdiyi El?isin? (sallal¬lahu ?leyhi v? s?ll?m?) insanlaraa?a??dak?lar? x?b?r verm?sini ?mr etmi?dir: Onun bu yolu v? S?nn?si vahid v?t?k olan, ??riksiz olan Allahdan ba?qa he? bir tanr? olmad???na ?ahidlik etm?y?d?v?tdir. O (sallallahu ?leyhi v? s?ll?m) v? Ona tabe olanlar bu m?dd?aya?saslanaraq, ??bh?siz ki, t?f?kk?r v? ??ri?tc? q?ti bir d?lill? Allaha d?¬v?tedirl?r.

Uca Allah?n: «Allahpakd?r, m?q?dd?sdir» buyru?u: «m?n Onun ??riki, b?nz?ri, tay?-b?rab?ri, ?vlad?,anas?, arvad?, k?m?k¬?isi v? yaxud da s?hb?t ???n bir kims?sinin olmas?ndan Onuuzaq v? pak say?r, m?q?dd?s hesab edir v? Ona s?cd? q?l?ram» kimi q?buledilm?lidir. Allah b?t?n bunlardan tamamil? uzaqd?r, m?qdd?sdir v? b?rab?ri yoxdur.(II, 495)

[Hanbali]

T?b?ri d? bel? deyir: Uca R?bbimiz pey??mb?ri M?h?mm?d? (sallallahu ?leyhi v? s?ll?m) deyir ki: «Ey M?h?m¬m?d, de ki, Allah?n t?kliyin?, b?t?n yalan?? tanr??alar? v? b?tl?ri k?nara ataraq yaln?z Ona itat? etm?y?, g?nahlardan azad olmaq ???n Ona ibad?t? d?v?t etm?kd?n ibar?t olan bu i? m?nim yolumdur v? m?nim d?v?timdir. M?n vahid v? t?k olan, ??riksiz olan Allaha d?v?t edir?m».M?n bunlar? q?ti «bir b?sir?tl?», y?ni y?qinlik v? elml? d?v?t etdiyim kimi, eynil?, m?n? tabe olan, m?ni t?sdiq ed?n v? m?n? iman g?tir?nl?r d? h?min f?ras?tl? bu yola d?v?t ed?rl?r.«Allah pakd?r, m?q?dd?sdir» buyru?u: «Allah s?lt?n?¬tind? ??riki olmayan v? yaxud Onun h?kmranl???ndan k?narda h?r hans? bir m?budun olmas?ndan uzaqd?r, pakd?r v? ?ox b?y?kd?r» anlam?n? bildirir.«M?n m??rikl?rd?n deyil?m». M?n Ona ??rik qo?anlardan uza?am. Onlardan deyil?m, onlar da m?nd?n deyill?r. (T?b?ri, C?miul-B?yan, XVI, 290, Mahmud ?akirin ara?d?rmas? il?)?slind? Pey??mb?rimizin(s.?.s.) ?ox g?z?l s?zl?ridir.Elm? ?saslanan ?z meyv?sini verir.Bu ay? v? t?fsirind?n ??xan n?tic?l?r is? bunlard?rS?hb?t olk postumda qeyd etdiyim ay?d?n gedir.«[Ya R?sulum!] De: «Bum?nim yolumdur. M?n v? m?n? tabe olan [m?minl?r] a??q-a?kar bir d?lill? Allaha?a??r?r?q. Allah pakd?r, m?q?dd?sdir. M?n is? m??rikl?rd?n deyil?m!» (Yusuf,12/108)1. Allah?n t?vhidin? v? t?vhidin b?t?n hallarda birinci q?bul edilm?sin? d?v?t etm? h?km? verilmi?dir.2. T?vhid – Allahdan ba?qa he? bir tanr?n?n olmamas? (y?¬ni, Allahdan ba?qa haqq m?budun olmad???) il? ifad? edilir.3. D?v?t?i din m?s?l?l?rind? elm v? b?sir?tl? d?v?t etm?lidir. M?hz bel? olduqda o, insanlar ???n faydal? olar. Biliksiz cahil is? faydadan ?ox z?r?r ver?r.4. Uca Allah Zat?nda v? sif?tl?rind? ??rikd?n pak v? uzaqd?r.5. ?irkd?n uzaq olmaq laz?md?r. ?irk – ibad?t n?vl?rind?n h?r hans? birini Allahdan qeyrisin? y?n?ltm?kdir. ?l?l?ri v? ya haz?rda m?vcud olmayanlar? k?m?y? ?a??rmaq (onlara dua etm?k) v? yaxud da ?slama m?xsus olmayan h?kml?ri yerin? yetirm?kdir.6. Elm s?z v? ?m?ld?n ?vv?l g?lir. ??nki Uca Allah: «Bil ki, Allahdan ba?qa he? bir tanr? yoxdur…» (M?h?mm?d, 47/19) – dey? buyurmu?dur. Buxari d? ?z «S?hihind?» «Elmin s?z v? ?m?ld?n ?vv?l g?ldiyi» bar?d? b?hs etmi?dir.Bildirir?m ki, m?slman?n bilik ?ld? etm?mi?d?n ?vv?l d?qiq bir s?z s?yl?m?si, ya da do?ru bir ?m?l i?l?tm?si m?mk?n deyil.

[Hanbali]

42 - S?n v? qarda??n m?c?z?l?riml? gedin v? M?ni zikr etm?kd? z?iflik g?st?rm?yin. (Bu sizin ?r?yiniz? m?tan?t, diziniz? q?vv?t ver?r).

43 - Fironun yan?na yollan?n. O (allahl?q iddias?na d??m?kl?), h?qiq?t?n, az??nla??b h?ddini a?m??d?r.

44 - Onunla yum?aq dan???n. B?lk?, ?y?d-n?sih?t q?bul etsin, yaxud (R?bbind?n) qorxsun!”(Ta ha )

d?v?t n?sih?t v? elml? olmal?d?r.