?i?l?r? cavab silsil?sind?n

[salamnews]

?m?r il? Umm Kulsum'un evliliyi

Oxuma say? : 3294

 

 

Tarixd?n m?lumdur ki, ?m?r bin ?l-Xattab il? - radiyallahu anhu - ?linin q?z? Umm Kulsum - radiyallahu anh? - ail? h?yat? qurublar. H?m s?nnil?rin, h?m d? ?i? tarix aliml?rinin q?bul etdikl?ri bu tarixi fakt ?i?l?rin qurduqlar? ?fsan?ni m?hv edir. ?i?l?r ?m?r il? ?li aras?nda bir ?dav?tin oldu?unu iddia etdikl?ri halda tarix onlar?n dedikl?rinin ?ksini g?st?rir. M?g?r insan ?z q?z?n? d??m?nin? ?r? ver?rmi?!

Lakin b?zi ?i?l?r bu fakt?n onlar?n ?qid?l?rini alt-?st etdiyini anlad?qlar? ???n bunu inkar etm?y? ?al???rlar. Onlar bu bar?d? ortaya bir ?ox yalanlar at?rlar. Elmi ilk ?ll?rd?n ?yr?n? bilm?y?n m?s?lmanlar is? onlar?n bu yalanlar? qar??s?nda ??bh?y? d???rl?r. Biz bu yaz?m?zda onlar?n ??bh?l?rin? cavab verm?y? ?al??aca??q.

 

 

 

 

Bu bar?d? g?l?n r?vay?tl?r s?hihdirmi?

 

 

B?zi ?i?l?r iddia edir ki, bu bar?d? h?m s?nni, h?m d? ?i? m?nb?l?rind? g?lmi? r?vay?tl?r z?ifdir. Onlar deyirl?r ki, guya bu evliliyi s?nnil?rin ?sas qaynaq kitablar? qeyd etm?yibl?r. B?t?n bu iddialar n? q?d?r do?rudur?

• ?l-Buxari “?s-S?hih” kitab?nda r?vay?t edir:

“Abd?n biz? r?vay?t etdi: Abdullah biz? x?b?r verdi; Yunus biz? ?bn ?ih?bd?n x?b?r verdi; Sal?b? bin ?bi Malik dedi ki, ?m?r bin ?l-Xattab – radiyallahu anhu – M?din?nin qad?nlar? aras?nda b?zi paltarlar b?l??d?rd? v? sonunda yax?? bir paltar qald?. Onun yan?ndak?lardan b?zil?ri ona dedil?r: “Bunu s?nin n?zdind?ki pey??mb?rin – sall?llahu aleyhi va s?ll?m – q?z?na ver!” Bununla ?li’nin q?z? Umm Kulsum’u q?sd edirl?r. ?m?r dedi: “Umm S?lit buna daha layiqdir” v? Umm S?lit pey??mb?r? - sall?llahu aleyhi va s?ll?m – bey?t etmi? ?nsar qad?nlar?ndand?r. ?m?r dedi: “O, biz? Uhud g?n? su da??yard?.”[1]

Bu h?dis bel? ?zl?y?nd? bu evliliyi isbat etm?y? kifay?t edir. Lakin biz dig?r h?disl?ri d? in?allah g?st?r?k.

• ?bn ?bi ?eyb? “?l-Musann?f” ?s?rind? r?vay?t edir:

“?bu B?kr biz? r?vay?t etdi: dedi: C?rir bin Abdilh?mid biz? M?nsurdan, o da ?l-Hak?m’d?n r?vay?t etdi; dedi: ?m?r ?ld?y? zaman ?li Umm Kulsumu (evind?n) g?t?rd? v? Talha ?ld?kd? Ai?? ?z bac?s?n? (evind?n) g?t?rd?.”[2]

Bu r?vay?tin isnad? s?hihdir. ?l-Hak?m H?zr?ti ?li’d?n, ?bn Abbas’dan v? dig?r s?hab?l?rd?n h?dis e?itmi?dir. Bu, ?li v? dig?r s?hab?l?rl? qar??la?m?? tabiinin ?ahidliyidir v? tarixi bir fakt kimi kifay?t ed?r.

• ?l-Hakim “?l-M?st?dr?k” ?s?rind? r?vay?t edir:

“?bu Abdill?h Muhamm?d bin Yaqub v? ?bu Y?hya ?hm?d bin Muhamm?d ?s-S?m?rq?ndi, h?r ikisi biz? r?vay?t ed?r?k dedil?r: Muhamm?d bin Nasr ?l-?mam biz? r?vay?t etdi: Biz? Y?hya bin Y?hya r?vay?t etdi: Abdul?ziz bin Muhamm?d biz? Caf?r bin Muhamm?d’d?n, o da atas?ndan x?b?r verdi: Umm Kulsum bint ?li – radiyallahu anhum? - v? onun o?lu Zeyd bin ?m?r bin ?l-Xattab h?r ikisi d? bir g?nd? v?fat etdi v? onlardan hans?n?n daha ?vv?l ?ld?y? bilinm?di. Onlardan he? biri bir-birin? varis olmad?. Siffin ?hli d? bir-birin? varis olmam??d?, ?l-H?rra ?hli d? bir-birin? varis olmam??d?.”

Bu h?disin isnad? s?hihdir v? bunda faydalar vard?r: Umm Kulsum’un ?m?rd?n bir o?lu olmu?dur.”[3]

• ?eyx ?l-Albani “?rva ?l-?alil” kitab?nda deyir:

“S?id (3/1/65/240) v? ?d-Darimi (2/379) v? ?l-Hakim (4/345-346) Abdulaziz bin Muhamm?d yolu il? Caf?r bin Muhamm?d’d?n, o da atas?ndan r?vay?t edir: “Umm Kulsum bint ?li – radiyallahu anhum? - v? onun o?lu Zeyd bin ?m?r bin ?l-Xattab h?r ikisi d? bir g?nd? v?fat etdi v? onlardan hans?n?n daha ?vv?l ?ld?y? bilinm?di. Onlardan he? biri bir-birin? varis olmad?. Siffin ?hli d? bir-birin? varis olmam??d?, ?l-H?rra ?hli d? bir-birin? varis olmam??d?.” ?l-Hakim dedi: “?snad? s?hihdir.” ?z-Z?h?bi h?kmd? onunla raz?la?d? v? h?dis onlar?n dediyi kimidir. (y?ni s?hihdir)”[4]

• ?l-Beyh?qi “?s-S?n?n ?l-Kubra” kitab?nda r?vay?t edir:

“?bu Abduill?h ?l-Hafiz (y?ni ?l-Hakim ?n-Neys?buri) biz? x?b?r verdi: ?l-H?s?n bin Yaqub v? ?brahim bin Asam? r?vay?t etdil?r; dedil?r: ?s-S?ri bin Xazim? biz? r?vay?t etdi; M?la bin ?s?d biz? r?vay?t etdi; Vuheyb bin Xalid biz? Caf?r bin Muhamm?d’d?n, o is? atas?ndan, o da ?li bin ?l-H?seyn’d?n r?vay?t etdi: H (y?ni dig?r s?n?di bununla birl??dirir) ?bu Abdullah ?l-Hafiz biz? x?b?r verdi; ?bul-Abbas Muhamm?d bin Yaqub biz? r?vay?t etdi: ?hm?d bin Abdilcabbar biz? r?vay?t etdi: Yusun bin Bukeyr biz? ?bn ?shaq’dan r?vay?t etdi; ?bu Caf?r m?n? atas? ?li bin ?l-H?seyn’d?n r?vay?t etdi; dedi: ?m?r bin ?l-Xattab – radiyallahu anhu – Umm Kulsum bint ?li – radiyallahu anhum- il? evl?ndikd? Allah El?isinin – sall?llahu aleyhi va s?ll?m – m?scidind? q?bri il? minb?ri aras?ndak? m?hacirl?rin m?clisin? g?ldi, orada onlardan ba?qa he? k?s oturmam??d?. Ona xeyir dua verdil?r. Dedi: “Allaha and olsun ki, onunla yaln?z ona g?r? evl?ndim ki, Allah?n El?isind?n – sall?llahu aleyhi va s?ll?m – bel? dey?rk?n e?itdim: “B?t?n s?b?b v? n?s?bl?r Qiyam?t g?n? qopuqdur, yaln?z m?nim s?b?bim v? n?s?bimd?n olanlar istisnad?r.” (?l-Beyh?qi deyir) : H?disin l?fzi ?bn ?shaqa aiddir v? o, m?rs?l h?s?ndir. Dig?r yollarla da m?vsul v? m?rs?l olaraq r?vay?t olunmu?dur.”[5]

H?disin s?n?di s?hihdir, h?disin m?rs?l olmas?n?n s?b?bi is? budur ki, ?l-H?seynin o?lu ?li Zeynul-Abidin – radiyallahu anhu – H?zr?ti ?m?rd?n r?vay?t etm?mi?dir. Lakin tarixi bir fakt kimi Zeynul-Abidin ?z bibisinin evlilik fakt?n? zikr etmi?dir. Bu is? d?lil olaraq kifay?t ed?r.

• ?mam ?z-Zeylai ?l-H?n?fi “Nasbur-Ray?” kitab?nda deyir:

”?bu Davud[6] v? ?n-N?sai bunu Amm?r’d?n r?vay?t etmi?l?r: Dedi: Umm Kulsum’un v? o?lunun c?naz?sind? i?tirak etdim, o?lan? imama yax?n yerl??dirdil?r v? m?n buna etiraz etdim. Onlar?n aras?nda ?bn Abbas, ?bu S?id, ?bu Qat?d? v? ?bu Hureyr? var idi v? onlar dedil?r: “Bu, s?nn?tdir.” ?n-N?v?vi – rahim?hullah - dedi: “S?n?di s?hihdir.” ?l-Beyh?qi is? r?vay?t edir ki, camaat?n aras?nda H?s?n, H?seyn, ?bu Hureyr?, ?bn ?m?r, Allah?n El?isinin – sall?llahu aleyhi va s?ll?m – s?hab?l?rind?n s?ks?n? yax?n s?hab? i?tirak etmi?di. Bir r?vay?td? imam?n ?bn ?m?r oldu?u deyilir. ?l-Beyh?qi[7] Nafi’d?n r?vay?t edir ki, ?bn ?m?r ki?ili qad?nl? doqquz c?naz?y? namaz q?ld? v? ki?il?ri imama yax?n, qad?nlar? is? qibl?y? yax?n yerl??dirdi v? onlar? bir s?rada yerl??dirdi. Umm Kulsum bint ?li’nin – v? o, ?m?r bin ?l-Xattab’?n z?vc?sidir – v? Zeyd bin ?m?r olaraq tan?nan o?lunun da c?naz?si q?l?nd?. H?min g?n imam S?id bin ?l-As idi v? h?min g?n namaz q?lanlar aras?nda ?bn Abbas, ?bu Hureyr?, ?bu S?id v? ?bu Qat?d? var idi. O?lan? imama yax?n yerl??dirdil?r v? h?disi zikr etdi.”[8]

• Hafiz ?bn Hac?r ?l-Asqalani – rahim?hullah – “Talxisul-Habir” kitab?nda deyir:

“?d-D?raqutni v? ?l-Beyh?qi’nin r?vay?tind? Nafi, ibn ?m?rd?n r?vay?t edir ki, yeddi c?naz?y? namaz q?ld?, ham?s? qad?n v? ki?il?r idi. Ki?il?ri imama yax?n, qad?nlar? is? qibl?y? yax?n yerl??dirdi v? onlar? bir s?rada d?zd?. ?m?rin z?vc?si Umm Kulsum bint ?li v? Zeyd ad? il? tan?nan o?lunun c?naz?si d? yerl??dirildi. H?min g?n imam S?id bin ?l-As idi v? insanlar aras?nda h?min g?n ?bn Abbas, ?bu Hureyr?, ?bu S?id v? ?bu Qat?d? var idi. O?lan imama yax?n yerl??dirildi v? bunun n? oldu?unu soru?dum. Bunun s?nn?t oldu?unu dedil?r. Bunu eynil? ?bnul-Carud “?l-Munt?qa” ?s?rind? r?vay?t etmi?dir. ?snad? s?hihdir.”[9]

El?c?d? ?eyx Nasirud-Din ?l-Albani – rahim?hullah – Umm Kulsum v? o?lunun c?naz?si haqq?ndak? h?disi s?hih say?r.[10]

B?t?n bu s?hih r?vay?tl?r bu hadis?nin ba? verm?sini q?ti olaraq isbat edir. ?nsafl? m?s?lmanlar diqq?tsiz davran?b b?zi yalan??lar?n iddialar?na uymamal?d?rlar. Onlar ???n bu etibarl? tarixi ??had?tl?r kifay?t etm?lidir. Lakin m?vzunun daha da ?trafl? anla??lmas? v? ortada he? bir ??kk v? ??bh?nin qalmamas? ???n b?zi ??bh?l?r? d? cavab verm?k faydal? olar.

H?r ?eyd?n ?vv?l bilm?k laz?md?r ki, ?m?rin – radiyallahu anhu – Umm Kulsum il? evl?nm?si b?t?n firq?l?r t?r?find?n icma il? q?bul olunub. Bu s?z?m?z s?nni firq?l?rind?n ba?layaraq ?i? firq?l?rin? q?d?r geni? bir alim k?tl?sini ?hat? edir, ?i?l?r d? ?hli-s?nn?t kimi bu evliliyi q?bul edibl?r, lakin s?nnil?rd?n f?rqli olaraq bu evliliyin ba? verm?sini m?xt?lif s?b?bl?r? ba?lay?blar.

?i?l?rin n?s?b aliml?rind?n ?bul-H?s?n ?l-?m?ri (v?fat? hicri 443) bu evliliyi “?l-Mucdi fi ?ns?b ?t-Talibiyyin” kitab?nda zikr edir. El?c? d? dig?r b?y?k ?i? n?s?b alimi ?bu Nasr ?l-Buxari “Sirr ?s-Silsil? ?l-?l?viyy?” kitab?nda bunu t?sdiql?mi?dir. ?i?l?rin “?minul-?slam” l?q?bini verdikl?ri ?eyxl?ri ?t-Tab?rsi bu evliliyi “?’l?m ?l-V?ra bi ?al?m ?l-Hud?” kitab?nda[11] t?sdiql?yir, lakin bu evliliyin uzun bir s?z-s?hb?td?n v? ?m?rin t?zyiqind?n sonra ba? verdiyini qeyd edir. ?i?l?rin b?lk? d? ?n b?y?k n?s?b alimi ?bnut-Taqtaqi ?l-H?s?ni  (v?fat? hicri 709) “?l-?sili fi ?ns?b ?t-Talibin” kitab?nda bu evliliyi zikr edir. Bu kitab? m?asir ?i? aliml?rind?n biri ?s-Seyyid Mehdi ?r-R?cai t?hqiq etmi?dir v? o, ?ih?b ?d-Din ?l-M?ra?i ?n-N?c?finin ?n m??hur t?l?b?l?rind?n biridir.  ?bnut-Taqtaqi bu kitab?n? ?bn Nasriddin ?t-Tusi’y? h?diyy? edib v? h?min kitabda “?mirul-muminin’in q?zlar?” ?nvan? alt?nda bunlar? deyir: “Umm Kulsum, anas? Fatim? ?z-Z?hra – aleyh?ss?l?m – v? onunla ?m?r bin ?l-Xattab evl?nmi?dir v? ondan Zeydi d?nyaya g?tirmi?dir.” Kitab? t?hqiq ed?n bu s?zl?r bar?d? dipnot a?araq ?l-?m?ri’nin s?zl?rini zikr etmi? v? daha sonra is? ?m?rin bir ?eytaniyy? (cin q?z) il? evl?ndiyini dey?nl?rin s?zl?rini n?ql etmi?dir v? sonunda deyir: “Bu r?vay?tl?r aras?nda ?sas, d?lil say?lacaq daha ?vv?l qeyd etdiyimiz kimi, Abbas bin Abdilmutt?lib’in onu atas?n?n – aleyhiss?l?m – raz?l??? v? izni il? ?m?r? ?r? verm?si g?r???d?r. ?m?rd?n Zeydi d?nyaya g?tirmi?dir...” Oxuyucu kitab? t?hqiq ed?n bu muhaqqiqin s?zl?rin? diqq?tl? fikir versin! ??nki muhaqqiq b?t?n bu r?vay?tl?r i?ind?n ?sas v? d?lil say?lacaq, a??l il? d?rk olunacaq r?vay?tl?r? ?saslanm??d?r.

Bu evliliyi t?sdiq ed?n aliml?rd?n biri d? ?bul-Qasim ?li bin ?hm?d ?l-Kufi’dir (v?fat? hicri 352) v? bunu “?l-??as? fi Bid?is-S?l?s?” kitab?nda zikr etmi?dir. Bu evliliyin q?sb v? zorla h?yata ke?diyini s?yl?s? d?, ist?nil?n halda bu evliliyin ba? verdiyini etiraf etmi?dir.

Muhamm?d bin Yaqub ?l-Kuleyni d? bu evliliyi “?l-Kafi” kitab?nda qeyd etmi?dir. Bu bar?d? d?rd h?dis g?tirmi?dir, bunlardan ikisini “Umm Kulsum’un evliliyi” bab?nda zikr etmi?dir.

?l-M?clisi (v?fat? hicri 1111) “?l-Kafi” kitab?na yazd??? “Miratul-Uqul fi ??rh ?xbar Alir-Rasul” adl? ??rhind? bu d?rd h?dis haqq?nda h?kml?ri qeyd etmi?dir. Bu d?rd h?disd?n ilk ikisinin h?s?n, ???nc? h?disin m?vsuq, d?rd?nc? h?disin is? s?hih oldu?unu demi?dir.

N?s?b aliml?rind?n ?bn K?lbi (v?fat? hicri 146) v? onun atas? Hi?am ?bul-Munzir bu evliliyi t?sdiql?yirl?r.

Bura q?d?r qeyd etdikl?rimiz s?nni v? ?i? aliml?rinin bu bar?d? eyni g?r??d? olduqlar?n? g?st?rir. Lakin insaf xatirin? dem?liyik ki, ?i? ?l?mas?ndan Mufid kimi bir ?ox aliml?ri bunu inkar edibl?r v? biz buna qar??da toxunaca??q. H?l?lik ortada g?z?n b?zi ??bh?l?r? v? suallara cavab verm?y? ?al??aq.

 

 

 

??bh?l?r v? cavablar?

 

 

?i?l?rin ortaya atd?qlar? ??bh?l?rd?n d? biri budur ki, tarixd? Umm Kulsum’un ?m?rd?n sonra Caf?rin o?ullar?ndan Muhamm?d v? Aun il? evl?ndiyi qeyd olunmu?dur. Lakin b?zi m?nb?l?r qeyd edir ki, Muhamm?d bin Caf?r Tust?r d?y???nd? ?lm??d?r. O zaman nec? olur ki, ?m?rd?n sonra Umm Kulsum il? evl?nmi? olur?

“?l-?stiab?” kitab?nda Muhamm?d bin Caf?r’in Tust?r’d? ?ld?y? zikr olunmu?dur. “?l-?stiab?” kitab?n?n sahibi bunu ?l-Vaqidi’y? aid etmi?dir.  ?l-Vaqidi is? bunu q?tiyy?tl? s?yl?m?mi?dir, bel?ki ?bnul-?sir “Usd ?l-?ab?” kitab?nda ondan n?ql ed?rk?n yaz?r:  “?l-Vaqidi dedi: Muhamm?d bin Caf?r’in kuny?si ?bul-Qasim idi. Deyilir ki, o, Tust?r’d? ??hid d??m??d?r. Bunu ?bu ?m?r (ondan) n?ql etmi?dir.”[12]

Ayd?n olur ki, ?l-Vaqidi bunu sad?c? olaraq e?itmi? v? n?ql etmi?dir. H?tta f?rz ets?k ki, bunu ?l-Vaqidi d?qiq tarixi bir fakt kimi t?sdiql?mi?dir, yen? bununla he? bir ?ey isbat olunmur. ??nki t?hqiq ?hli Muhamm?d bin Caf?r’in Tust?rd? ?lm?sini inkar edibl?r. ?l-Hafiz ?bn Hac?r deyir:

“?bu ?m?r is? ?l-Vaqidi’d?n n?ql edir ki, onun kuny?si ?bul-Qasim idi v? o, ?m?rd?n sonra Umm Kulsum bint ?li il? evl?nmi?dir. Dedi: “Tust?r’d? ??hid d??m??d?r.” Onun Siffin’d? ?li il? birlikd? i?tirak ed?n? q?d?r ya?ad??? da deyilmi?dir. ?d-D?raqutni “?l-?xva” kitab?nda deyir: “Onun Siffin’d? q?tl edildiyi, onun Abdullah bin ?m?r bin ?l-Xattab il? d?y??d?y? v? bir-biril?rini ?ld?rd?y? s?yl?nmi?dir.” ?l-M?rz?bani “Muc?m ??-?u?ra” kitab?nda zikr edir ki, o, qarda?? Muhamm?d bin ?bi B?kr il? birlikd? Misird? olmu?dur. Muhamm?d bin ?bi B?kr ?ld?r?ld?kd? gizl?nmi?dir. Ak ??h?rind?n, sonra is? ?afiq ??h?rind?n bir n?f?r onun yerini g?st?rmi?di, daha sonra F?l?stin? qa?m??d?r. Sonra Xas?m’d?ki day?lar?n?n yan?na g?lmi?, onlar da onu Muaviyy?d?n qorumu?lar. Bu bar?d? ?er yazm??d?r. Bu t?hqiq ?l-Vaqidi’nin onun Tust?r’d? ??hid d??m?si bar?sind?ki s?z?n? r?dd etm?kd?dir.”[13]

Ayd?n olur ki, Muhamm?d bin Caf?r – radiyallahu anhu – Tust?r d?y???nd? v?fat etm?mi?dir.

?i?l?rin ortaya atd?qlar? ??bh?l?rd?n d? biri budur ki, m?nb?l?rd?n b?zil?rind? Abdullah bin Caf?rin Zeyn?b bint ?li ?ld?kd?n sonra onun bac?s? Umm Kulsum bint ?li il? evl?ndiyi qeyd olunur. Umm Kulsum Zeyn?bd?n ?vv?l ?ld?y? halda bu, nec? m?mk?nd?r?

?bn Sad v? ?d-D?raqutni kimi aliml?r Umm Kulsum’un Abdullah il? evl?ndiyini deyirl?r v? bu bar?d? z?if x?b?rl?r? ?saslan?blar. Bu, sad?c? olaraq ravil?rin x?tas?d?r. Bunun x?ta oldu?u is? ortadad?r, ??nki onlar deyirl?r ki, Zeyn?bd?n sonra Abdullah Umm Kulsum il? evl?nmi?dir, lakin tarix bunu inkar edir. ??nki Umm Kulsum Zeyn?bd?n ?vv?l ?lm??d?r.

Bundan ba?qa bu evlilik haqq?ndak? m?lumat d?qiq deyildir. ?l-Hafiz “T?hzib ?t-T?hzib” ?s?rind? Qas?m bin Lulu? haqq?nda dan??araq deyir: “?l-Buxari’nin nigah bab?n?n ?vv?ll?rind? s?n?dsiz olaraq r?vay?t etdiyi ?s?rd? onun ad? ke?mi?dir; dedi: Abdullah bin Caf?r eyni zamanda h?m ?linin q?z?, h?m d? onun (onun dul buraxd???) qad?n? il? evli olmu?dur. Said bin M?nsur bu ?s?ri Mu?ira bin Muqassim yolu il? h?min bu Qas?m bin Lu’lu’?’d?n isnad? il? r?vay?t etmi?dir: “Abdullah bin Caf?r eyni zamanda h?m ?linin (dul buraxd???) qad?n? Leyla bint M?sud ?n-N?h??liyy?, h?m d? ?linin Fatim?d?n olan q?z? Umm Kulsum il? evli olmu?dur. Abdur-Rahm?n bin Mehran’?n t?rc?meyi-hal?nda buna b?nz?r bir ?s?r qeyd olundu, lakin orada Zeyn?b bint ?li qeyd olunmu?du. ?z-Zuhri bu f?rqli ?s?rl?ri birl??dir?r?k dedi: “Bir ?ox k?s m?n? x?b?r vermi?dir ki, Abdullah bin Caf?r eyni zamanda ?linin q?z? v? ?linin (dul buraxd???) qad?n? il? evli olmu?dur. ?linin h?min q?z? ?ld?kd?n sonra, dig?r q?z? il? evl?nmi?dir.” Bunu ?l-Beyh?qi ?z s?n?di il? r?vay?t etmi?dir.”[14]

?st?lik tarix kitablar?n?n ?oxu Abdullah bin Caf?r’in t?rc?meyi hal?nda onun Zeyn?b il? evliliyini qeyd edirl?r, lakin Umm Kulsum il? evliliyind?n bir ?ey yazm?rlar. N?tic? olaraq dey? bil?rik ki, b?zi tarix?il?rin d?lilsiz-s?butsuz iddias? isbat olunmu? tarixi fakt? inkar etm?z.

?i?l?r yen? deyirl?r ki, b?zi m?nb?l?r? g?r? Umm Kulsum K?rbalada i?tirak etmi? v? ?st?lik orada bir x?tb? vermi?dir. Bu, onun ?l?m tarixi il? uy?un g?lmir.

Umm Kulsum t?xmin?n hicri 49-cu ild? ?lm??d?r. Onun K?rb?lada i?tirak etm?si bar?d?ki iddialar?na s?nni m?nb?l?ri deyil, ?i?l?rin qeyri-m?t?b?r m?nb?l?ri yer verib. Bunu m?t?zili ?l-M?sudi (hicri 345-d? ?l?b) “Muruc ?d-D?h?b” kitab?nda, ?l-Qadi ?n-Num?n bin Muhamm?d bin M?nsur ?l-M??ribi (hicri 363-d? ?l?b) “??rhul-?xb?r fi F?dail ?imm?til-?thar” kitab?nda (3/198), ?bn N?m? ?l-Hilli (hicri 645-d? ?l?b) “Musir ?l-?hz?n”d? v? Muhamm?d Baqir ?l-M?clisi “Bih?rul-?nvar” kitab?nda qeyd etmi?l?r. Bunlar?n he? biri ?hli-s?nn?t aliml?ri t?r?find?n qaynaq say?lm?r.

 

 

 

Umm Kulsum bint ?bi B?kr il? yoxsa Umm Kulsum bint ?li il? evl?nib 

 

Daha sonra b?zi ?i?l?r iddia edirl?r ki, ?linin ?m?r? ?r? verdiyi ?z q?z? deyildir, lakin onun t?rbiy?si alt?nda b?y?m?? Umm Kulsum bint ?bi B?kr’dir. ??nki ?bu B?kr ?l?nd?n sonra onun z?vc?si ?sma il? H?zr?ti ?li evl?nmi?dir. ?i?l?r ?z ?eyxl?rind?n olan M?ra?i N?c?fi’nin “?hqaqul-Haqq” kitab?na[15] istinad?n iddia edirl?r ki, ?bu B?krin Umm Kulsum ad?ndak? q?z? ?linin himay?si alt?nda b?y?m??d?r v? bu s?b?bd?n b?zil?ri onun ?linin q?z? oldu?unu z?nn edibl?r. O zaman bel? ??x?r ki, ?m?rin evl?ndiyi ?linin deyil, ?bu B?krin q?z? olmu?dur.

Bel? bir iddia cahillikdir, ??nki ?sma’n?n ?bu B?krd?n yaln?z bir o?lu olmu?dur, o da Muhamm?d bin ?bi B?kr’dir. ?bu B?krin q?z? Umm Kulsum’un anas? is? H?bib? bint Xaric?’dir.

?st?lik Umm Kulsum bint ?bi B?kr atas?n?n ?l?m?nd?n sonra d?nyaya g?lmi?dir v? o, ?bu B?krin q?zlar? aras?nda ya?ca ?n ki?iyidir. ?l-Hafiz ?bn Hac?r deyir: “Umm Kulsum bint ?bi B?kr ?s-Siddiq ?t-T?ymiyy?, tabiidir, anas?n?n qarn?nda olark?n atas? (y?ni ?bu B?kr) ?lm??d?r v? o, atas?n?n ?l?m?nd?n sonra d?nyaya g?lmi?dir.”[16] Ayd?n olur ki, ?bu B?krin q?z? Umm Kulsum ?m?rin xilaf?tinin ilk ilind? d?nyaya g?lmi?dir. ?m?r is? on il xilaf?td? olmu?dur. ?m?r ?l?rk?n Umm Kulsum’un h?l? 9 ya?? bel? tamamlanmam??d?. Nec? olur ki, ?m?rd?n Zeyd v? Ruqeyy? ad?nda iki u?a?? olmu?dur?!  Tarixd?n m?lumdur ki, ?m?r hicri 27-ci ild? Umm Kulsumu ?lid?n ist?mi?dir v? h?min bu zamanda ?bu B?krin q?z?n?n h?l? d?rd ya?? tamamlanmam??d?. Lakin ?linin Q?z? Umm Kulsum is? pey??mb?rin – sall?llahu aleyhi va s?ll?m – v?fat?ndan ?vv?l d?nyaya g?lmi?dir. Adi insan a?l? da t?sdiq edir ki, ?m?r ?bu B?krin q?z? il? deyil, ?linin q?z? il? evl?nmi?dir v? ondan iki u?a?? olmu?dur. ?bn Xalk?n ?z tarix kitab?nda[17] Umm Kulsum bint ?bi B?kr haqq?nda deyir: “Onunla Talha bin Ubeydullah evl?nmi?dir v? ondan Muhamm?d ad?nda o?lu olmu?dur, M?kk?nin valisi idi v? ondan h?m d? Z?k?riyya v? Ai??’ni d?nyaya g?tirmi?dir. Sonra Talha q?tl edilir v? onunla Abdurrahm?n bin Abdill?h bin ?bi Rabia ?l-M?xzumi evl?nmi?dir.” ??-?eyx ??-??bl?nci “Nur ?l-?bsar” kitab?nda deyir: “Umm Kulsum onun (?bu B?krin) q?zlar? i?ind? ?n ki?iyidir. Anas?n?n ad? H?bib? bint Xaric? bin Zeyd’dir. ?bu B?kr ?l?r?k onu dul buraxm??d?r v? o, bu zaman Umm Kulsum’dan hamil? idi. ?bu B?krin v?fat?ndan sonra d?nyaya g?lmi?dir v? onunla Talha bin Ubeydullah evl?nmi?dir.”[18]

Qeyd etm?liyik ki, ?m?rin ?bu B?krin q?z? Umm Kulsum’un ?lini ist?m?si haqq?nda s?hih he? bir ?ey g?lm?mi?dir. Bu bar?d? ?bn C?rir ?t-Tab?ri r?vay?t ed?r?k deyir: “?l-M?d?ini dedi: “?bu B?krin q?z? Umm Kulsumun ?lini ist?mi?di v? o, ya?ca ki?ik idi...” Bu r?vay?tin eynisini ?bn K?sir ?d-D?m??qi “?l-Biday? van-Nihay?” kitab?nda[19] ?bn C?rird?n n?ql etmi?, lakin bunu ondan n?ql etdiyini zikr etm?mi?dir. Bu r?vay?tin mutt?sil bir s?n?di yoxdur. Bunu ?t-Tab?ri g?rd?y?n?z kimi ?l-M?d?ini’d?n r?vay?t edir. ?l-M?d?ini hicri 244 v? ya 245-ci ild? v?fat etmi?dir. ?t-Tab?ri is? hicri 310-cu ild? v?fat etmi?dir. Bu iki alimin ?l?m? aras?nda 82 il vard?r. S?zs?z ki, ?t-Tab?ri ondan bir ?ey e?itm?mi?dir. ?st?lik ?l-M?d?ini ?z r?vay?tl?rinin ?oxunu s?n?dsiz r?vay?t edir. Bunu da ?lav? ed?k ki, ?l-M?d?ini b?zi aliml?r t?r?find?n z?if bir ravi say?l?b. ?z-Z?h?bi onun haqq?nda deyir: “?li bin Muhamm?d ?bul-H?s?n ?l-M?d?ini ?l-?xb?ri, ?oxlu kitab sahibidir. ?bn Adiy onu “?l-Kamil” kitab?nda (z?if ravil?r haqq?nda kitabd?r) zikr ed?r?k deyir: “?li bin Muhamm?d bin Abdill?h bin ?bi Seyf ?l-M?d?ini, Abdurrahm?n bin Sumr?’nin m?vlas?d?r. H?disd? g?cl? deyildir. X?b?rl?r r?vay?t etmi?dir, s?n?dl? r?vay?t etdiyi r?vay?tl?rin say? azd?r.”[20]

M?ra?i N?c?fi’nin bel? bir cahilliyi ?z t??ss?bke?liyin? g?r? etm?sini daha bir fakt g?st?rir. H?zr?ti ?li evl?n?rk?n ?bu B?krin z?vc?si ?sma bint Umeys il? evl?nmi?dir. Umm Kulsum is? ?sma bint Umeys’in q?z? deyildir. ?bu B?kr’in ?sma bint Umeys’d?n yaln?z Muhamm?d adl? o?lu olmu?dur. ?st?lik h?min bu Umm Kulsum dig?r a??q-ayd?n s?b?bl?r? g?r? ?sma bint Umeys’in q?z? ola bilm?z. ??nki ?g?r ?sma bint Umeys’in q?z? olarsa, bel? ??x?r ki, h?min bu Umm Kulsum ?z qarda?lar?na ?r? getmi?dir?! ?z? d? bir yox, dalbadal iki qarda?a ?r? getmi?dir. ??nki m?lumdur ki, ?sma bint Umeys ?bu B?krd?n ?vv?l Caf?r bin ?bi Talibin z?vc?si olmu?dur v? ondan H?b?? torpa??nda ?? d?n? o?lu olmu?dur: Abdullah, Aun v? Muhamm?d v? Umm Kulsum bunlardan iki qarda?a ?r? getmi?dir. ?l-M?ra?i’nin nec? bir q?l?t etdiyi g?zl?r qar??s?ndad?r.

Yekun olaraq dem?k olar ki, ?m?r ?bu B?krin q?z? il? evl?nm?mi?dir. Evl?nm?k bir k?narda qals?n, ?bu B?krin q?z? Umm Kulsum’un ?lini ist?m?si bel? sabit olmam??d?r. Ortaya maraql? bir sual ??x?r: ?m?rin ?linin q?z? il? evl?nm?si v? ondan u?a?? olmas? s?hih h?disl?rd? sabit oldu?u halda ?i?l?r bunu ?sass?z yer? inkar edirl?r. Lakin ?bu B?kr’in q?z? il? evl?nm?si bar?d? mutt?sil bir s?n?di olmayan bir ?eyi nec? asanl?qla q?bul edirl?r?! Bu, onlar?n ?z havalar?na, ist?k v? ??hv?tl?rin? tabe olduqlar?n? g?st?rir!

 

 

 

?m?r cinl?rd?n olan bir q?zla evl?nib?

 

 

B?zi ?i?l?r is? iddia edirl?r ki, guya ?li, N?cran’dan olan bir cini ?a??rm?? v? bu cin Umm Kulsum bint ?li’nin sur?tini alm?? v? ?li ona ?m?rin yan?na getm?yi ?mr etmi?dir.

Bunu Nem?tullah ?l-C?zairi r?vay?t edir.[21] ?mumiyy?tl? onu qeyd etm?liy?m ki, Nem?tull?h ?l-C?zairinin ad? ke??n bu kitab? xurafatlar v? s?fehlikl?rl? doludur. M?s?l?n, h?min kitab?nda qeyd edir ki, s?r??l?ri ?ld?rm?k laz?md?r, ??nki s?r??l?r s?nnidir v? ?bu B?kr il? ?m?ri sevirl?r, ?lini sevmirl?r.[22]

Bu r?vay?t d? h?min bu xurafatlardan biridir. R?vay?td? ?st?lik h?min cinin y?hudi oldu?u da qeyd olunur. Cinin ad?, atas?n?n ad? da qeyd olunur. G?r?s?n n? ???n cin y?hudi olmal?d?r? M?g?r m?s?lman cinl?r yoxdur? ?st?lik niy? N?crandan olacaqm??, M?din?nin ?traf?nda cinl?r ya?am?r? ?st?lik H?zr?ti ?lid? cinl?ri idar? etm?k qabiliyy?ti haradand?r?

Bu r?vay?tin xurafat oldu?unu h?tta m?asir ?i?l?r d? etiraf edirl?r. Ona g?r? d? bunu inkar etm?k ???n vaxt s?rf etm?y? ehtiyac yoxdur. Lakin ayd?n olan budur ki, bu r?vay?tl?ri uyduranlar ?m?rin Umm Kulsum il? evl?nm?si h?qiq?tind?n ?ziyy?t ??kibl?r. ??nki onlar?n zaman?nda bu evlilik ham? t?r?find?n tarixi bir fakt olaraq q?bul olunmu?du. Ona g?r? d? bu r?vay?tl?ri uyduranlar, m?xt?lif yollarla bu h?qiq?ti t?hrif etm?y? ?al???blar. Lakin t?bii ki, bu c?hdl?rinin ham?s? bo?a ??x?b.

 

 

 

B?zi x?talar tarixi faktlar? inkar etm?z

 

 

?i?l?r b?t?n bu ??bh?l?ri ortaya atmaqla bu hadis?nin ba? verm?diyini isbat etm?y? ?al???rlar. Lakin onlar?n tutduqlar? bu yol ?n t??cc?bl? hallar?ndan biridir. ?g?r bel? bir yol izl?m?y? h?mi?? raz? olsayd?lar m?zh?bl?rind?n salamat he? bir ?ey qalmazd?. M?zh?bl?rinin ?saslar?ndan biri say?lan on iki imam etiqad? bel? onlar?n bu ?l??l?rin? ?sas?n g?r?k k?k?nd?n silinib at?ls?n, ??nki bu imamlar? haqq?nda o q?d?r ziddiy?tli x?b?rl?r g?lib ki, m?hz bu m?s?l?d? ?i? c?r?yan? says?z firq?l?r? par?alan?blar.

Bu dediyimizi anlamaq ???n ki?ik bir misal ver?k. Misal ???n H?zr?ti H?seynin z?vc?sinin, y?ni Zeynul-Abidin’in anas?n?n ad? haqq?nda ?i?l?r ?zl?ri bir ?ox x?b?rl?r r?vay?t edibl?r, ?n az? be? d?n? ad deyirl?r. Bu ixtilafa ?saslan?b dig?r isbat olunmu? faktlar? inkar ed? bilm?rik. Y?ni, m?s?l?n onun fars ?ah?n?n q?z? olmas?n? inkar ed? bilm?rik. Ya da pey??mb?rin hans? g?nd? do?ulmas? haqq?nda g?lmi? x?b?rl?r? ?sas?n dig?r s?hih x?b?rl?ri inkar ed? bilm?rik. Ya da Umm Kulsum’un bac?s? Zeyn?b’in n? zaman ?lm?si, h?yat?n?n sonunu harada ke?irm?si haqq?ndak? m?xt?lif r?vay?tl?rin g?lm?si he? c?r onun haqq?nda isbat olmu? tarixi faktlar? inkar etm?y? ?sas vermir.

 

 

 

?eyx ?l-Mufid’in bu evliliyi inkar etm?si v? bunun cavab?

 

 

?eyx ?l-Mufid’? q?d?r he? bir ?i? alimi bu evliliyi inkar etm?yib. Onlar da ?hli-s?nn?t kimi bu tarixi fakt?n ba? verdiyini q?bul edirdil?r, lakin ?hli-s?nn?td?n f?rqli olaraq bunu m?xt?lif yollarla izah etm?y? ?al???rd?lar. Lakin ?eyx ?l-Mufid hicri be?inci ?srd? g?l?r?k bu evliliyi inkar etdi. Daha sonra is? onun t?l?b?si ??-??rif ?l-Murt?da “??-?afi” adl? kitab?nda bu fikird? ustaz?na tabe oldu.

?l-Mufid bu evlilikd? ??kk etmi?dir. Onun n?z?rin? ?sas?n bu bar?d? g?lmi? x?b?rl?r sabit deyil, ??nki bunu r?vay?t ed?n ?z-Zubeyr bin B?kkar’d?r. ?z-Zubeyr is? m?lum oldu?u kimi n?s?bi ?z-Zubeyr bin ?l-Avvam’a ?at?r. ?i?l?r is? iddia edirl?r ki, Zubeyr ail?si ?liy? nifr?t edib, ona d??m?n?ilik edibl?r. Buna g?r? d? onlar Zubeyr ail?si il? ?hli-beyt aras?nda ba? vermi? h?r bir evlilik ?laq?sini inkar edirl?r. M?s?l?n Seyyid? S?kin? bint H?seyn’nin Musab bin ?z-Zubeyr bin ?l-Avvam’a ?r? getm?sini d? inkar edirl?r.

?z-Zubeyr bin B?kkar (v? ya B?kkar ?z-Zubeyri) “?l-Muvaff?qiyyat” kitab?n?n sahibidir. N?s?b alimidir v? onun ?misi Musab bin Abdill?h bin ?z-Zubeyr d? n?s?b alimidir. ?z-Zubeyr bin B?kkar kitab?nda ondan ?oxlu n?ql etmi?dir. ?i?l?r? g?r? h?r ikisi d? n?qll?rind? etibarl? deyill?r.

T?bii ki, ?l-Mufid’in dediyi b?t?n bu iddialar ?sass?zd?r v? onun t??ss?bke?liyini g?st?rir.

H?r ?eyd?n ?vv?l g?r?k ki, Zubeyr ail?si il? ?hli-beyt aras?nda bir d??m?n?ilik olmu?durmu?!

?hli-beyt il? Zubeyr ail?si aras?nda q?z verib, q?z almaq m??hurdur. Bunu h?m s?nni, h?m d? ?i? aliml?ri kitablar?nda qeyd edibl?r.

M?s?l?n Abdullah bin ?z-Zubeyr bin ?l-Avvam, H?ccac bin Yusuf ?s-S?qafi t?r?find?n ?ld?r?l?n? q?d?r Ummul-H?s?n bintul-H?s?n bin ?li bin ?bi Talib il? evli olmu?dur. Bunu ?i?l?rin m??hur n?s?b aliml?rind?n biri olan ?bul-H?s?n ?l-?m?ri “?l-Mucdi” kitab?nda deyir. El?c?d? Ruqeyya bintul-H?s?n bin ?li bin ?bi Talib, Amr bin ?l-Munzir bin ?z-Zubeyr bin ?l-Avvam’a ?r? getmi?dir. Eynil? S?kin? bintul-H?seyn bin ?li bin ?bi Talib is? Musab bin ?z-Zubeyr bin ?l-Avvam’a ?r? gedib v? bu evlilik ?ox m??hurdur. Bunun ???n m??hur ?i? n?s?b alimi ?bn An?b?’nin “Umd?tut-Talib fi ?ns?b Ali ?bi Talib” kitab?na bax![23] B?t?n bu evlilikl?r g?st?rir ki, Zubeyr ail?si il? ?hli-beyt aras?nda he? bir d??m?n?ilik olmam??d?r.

?st?lik ?idd?tli ?i?liyi il? tan?nm?? ?bn N?dim “?l-Fihrist” kitab?nda deyir: “?z-Zubeyr bin B?kkar: ?bu Abdullah ?z-Zubeyr bin ?bi B?kr B?kkar bin Abdill?h bin Musab bin Sabit bin Abdill?h bin ?z-Zubeyr bin ?l-Avvam. M?din? ?hlind?ndir, x?b?r v? n?s?b aliml?rind?n biridir. ?air, saduq, ravi, alic?nab biridir. M?kk?nin qaziliyin? ?stl?nmi?dir...”[24]

?i? alimi ?bn N?dim ?z kitab?nda ?z-Zubeyr bin B?kkar’? do?ru s?zl?, alic?nab biri kimi tan?tm??d?r. ?g?r ?z-Zubeyr bin B?kkar h?qiq?t?n d? ?hli-beyt? d??m?n?iliyi il? tan?nsayd? h?min bu ?i? alimi kitab?nda onu bel? t?qdim ed?rdimi?!

G?r?s?n ?l-Mufid haradan ??xard?r ki, ?z-Zubeyr bin B?kkar ?hli-beyt? d??m?n?ilik etmi?dir? ?z-Zubeyr bin B?kkar’?n babas? Abdullah bin Musab bin Sabit il? ?l-H?seyn’in n?v?l?rind?n biri olan Y?hya bin Abdill?h aras?nda ?dav?t oldu?u ?i?l?r t?r?find?n iddia olunur. Buna g?r? deyirl?r ki, h?min k?s ?l?vil?r? qar?? d??m?n?ilik etmi?dir. Lakin bel? bir iddian?n s?hih oldu?unu f?rz ets?k bel?, m?g?r d??m?n?ilik genl?rl? atadan o?ullar?na ke?irmi?! Biz bilirik ki, ?i?l?r imaml???n atadan o?ula ke?diyin? etiqad edirl?r, amma nasibiliyin atadan o?ula irs il? ke?diyin? d? etiqad etdikl?rini bilmirdik. Onda g?r?k m?bar?k x?lif? ?m?r bin Abdil?ziz d? ?m?rin ail?sind?n oldu?una g?r? l?k?l?nsin!?

Lakin biz bel? bir d??m?n?iliyin oldu?unu k?k?nd?n inkar edirik. Abdulla bin Musab il? Y?hya bin Abdill?h aras?ndak? bu d??m?n?iliyi ?bul-F?r?c ?l-?sfahani “?l-??ani” kitab?nda zikr edir v? ?t-Tab?ri tarixind? qeyd etmi?dir.

?bul-F?r?c ?l-?sfahani’y? g?ldikd? is? o, t??ss?bke? bir ?i?dir. ?l-Qadi ?bu ?li ?l-Muhsin bin ?bil-Qasim ?t-T?nuxi deyir: “Bizim g?rd?y?m?z ?i? ravil?rind?n biri d? ?bul-F?r?c ?l-?sfahani’dir.” ?bul-F?r?c ?m?vil?rd?n olmu?dur, ona g?r? d? aliml?rin ?oxu onun t?rc?meyi hal?nda ?i?lik etm?sind?n t??cc?bl?nmi?l?r. M?s?l?n, ?bnul-?sir deyir: “?i? idi, bu is? q?rib?dir.” ?z-Z?h?bi deyir: “Q?rib? hallardan biri d? budur ki, m?rvanl? biri ?i? olmu?dur.” Yen? deyir: “?i? olmu?dur v? ?m?vil?rd? bel? bir hal nadirdir.” ?bnul-C?vzi deyir: “?iy?lik etmi?dir, onun kimi birisi n? ?zl?y?nd?, n? d? r?vay?tind? siq? deyildir.” ?bn Hac?r deyir: “Zeydi ?i?l?rind?ndir v? bel? bir hal ?m?vil?rd? nadirdir.” Lakin ?i?l?rd?n b?zil?ri onun ?i? olmas?n? inkar etmi?dir. ?l-Xavan?s?ri bunu “Ravd?t ?l-C?nn?t” kitab?nda inkar etmi?dir. Dig?r ?i?l?r is? onun ?i? olmas?n? etiraf edirl?r. Lakin bu ??xsiyy?t haqq?nda oxumaq ist?y?n Doktor Muhamm?d ?hm?d Xal?fullah’?n “Sahibul-??ani ?bul-F?r?c ?l-?sf?hani” kitab?na baxs?n! ?st?nil?n halda h?min bu ??xs r?vay?td? siq? deyildir. Onun r?vay?tind? he? bir ibr?t yoxdur.

Daha ?vv?l qeyd etdiyimiz kimi ?i?l?rin alimi ?l-Mufid bunu ortaya atm?? ilk aliml?ridir. ?l-Mufid’d?n d? ?vv?l ya?am?? ?i? alimi ?bul-Qasim ?li bin ?hm?d ?l-Kufi “?l-?sti?as? fi Bid?is-S?l?s?” kitab?nda bu evliliyi t?sdiql?yir. Bu x?b?rl?r n?s?b aliml?rind?n bir ?ox kanalla r?vay?t olunmu?dur v? bunlar t?vat?r d?r?c?sini bel? ke?ir. Bel? bir x?b?ri yaln?z Zubeyr bin B?kkar il? z?ifl?tm?k is? g?lm?lidir.

M?s?l?n, ??-?eyx H?seyn bin Muhamm?d bin ?l-H?s?n ?d-Diyarb?kiri tarix kitab?nda[25] bu r?vay?tl?ri s?n?dl?ri il? birlikd? r?vay?t etmi?dir. Bunu m?s?l?n ?bn Qat?d?, Asim bin Amr’dan, o da ?bn ?shaq’dan r?vay?t edir. Bir ba?qa r?vay?ti ?bu Amr r?vay?t edir. Sonra ?mam ?hm?d “?l-M?naqib”d? ?bn S?mm?n yolu il? r?vay?t etmi?dir. Bir ba?qa r?vay?t is? Vaqid bin Muhamm?d bin Abdill?h bin ?m?r yolu il? g?lir, bunu ?d-D?vl?bi t?xric etmi?dir. ?bn S?mm?n is? bunun l?fzini ixtisar ed?r?k r?vay?t etmi?dir. Sonra ?m?rin Umm Kulsuma verdiyi mehr bar?d?ki r?vay?tl?ri d? ?bu Amr, ?d-D?vl?bi v? ?bn S?mman r?vay?t etmi?dir. Dig?r r?vay?tl?r is? Umm Kulsum il? onun o?lu Zeydin bir g?nd? ?ld?y?n? hekay? edir. B?t?n bu r?vay?tl?r ?oxdur v? bunlar? ?bn ?shaq, ?d-D?vl?bi, ?bn S?mm?n, Amm?r bin ?bi Amm?r, ?bu Amr v? dig?rl?ri r?vay?t edibl?r v? bu r?vay?tl?rin ?oxunun s?n?dind? Zubeyr bin B?kkar’dan he? bir ?s?r, ?lam?t yoxdur. Bu r?vay?tl?ri r?vay?t ed?nl?rd?n bir ?oxu Zubeyr bin B?kkar’dan daha ?vv?l ya?am??d?r. ?z-Zubeyr bin B?kkar hicri 256-ci ild? v?fat etmi?dir. Lakin bu r?vay?tl?rd?n bir ?oxunu ?bn ?shaq (?bu Abdullah Muhamm?d bin ?shaq bin Y?ssar bin Xayy?r) r?vay?t etdir. ?sl?n farsd?r v? hicri 151-ci ild? v?fat etmi?dir. H?min bu ?bn ?shaq s?zs?z ki, ?z-Zubeyr bin B?kkar’dan ?vv?l ya?am??d?r, n?inki ondan, h?tta ?misi Musab bin Abdill?h bin ?z-Zubeyrd?n bel? daha ?vv?l ya?am??d?r. ?bn ?shaq’?n m??hur t?l?b?si, m??hur sira kitab?n?n sahibi ?bn Hi?am da bu ikisind?n ?vv?l ya?am??d?r. O, ya hicri 213-c? ild?, ya da 218-ci ild? v?fat etmi?dir. Ona g?r? d? ?l-Mufid’in etiraz? ?sass?zd?r v? g?lm?lidir.

?st?lik bunu ?l-?m?ri kimi m??hur ?i? n?s?b alimi kitab?nda t?sdiq etmi?dir. ?bn An?b?’nin “Umd?tut-Talib fi ?ns?b Ali ?bi Talib” kitab?na m?q?ddim? yazan muh?qqiq h?min bu m?q?ddim?sind? ?l-?m?ri haqq?nda deyir: “?i?l?rin ilk n?s?b aliml?rind?n olan ??-?eyx ?l-?m?ri: ?bul-H?s?n ?li ?s-Sufi N?cm?ddin ?bul-H?s?n ?li bin Muhamm?d bin ?li bin Muhamm?d. N?s?bi ?m?r bin ?li Zeynil-Abidin’? q?d?r ?at?r. Buna g?r? d? ona ?l-?m?ri deyilmi?dir. ?bnus-Sufi ad? il? tan?nm??d?r. N?s?b alimidir. Hicri 443-c? ild?n sonraya q?d?r sa? olmu?dur. ?ki seyyidin, ?l-Murt?da v? ?r-Rida’n?n m?asiridir. Onunla ?bn An?b? aras?nda ?? ?sr vard?r v? onun “?l-M?cdi fi ?ns?b ?t-Talibin” adl? kitab? vard?r.”[26] H?min bu ?l-?m?ri ?i?l?rd?ki n?s?b aliml?rinin ?eyxi say?l?r. ?l-Mufid n?s?b alimi deyildir, ?i?l?rd? ?l-Mufid fiqh alimi kimi tan?nm??d?r. N?s?b m?s?l?l?rind? is? fiqh aliminin deyil, n?s?b aliminin s?z? ke??rlidir. ?st?lik ?l-?m?ri ?z? ?hli-beytd?ndir v? ?z n?s?bini ham?dan yax?? bilir. H?min bu ?l-?m?ri “?l-Mucdi” kitab?nda deyir: “Fatim?d?n – aleyh?ss?l?m – olan q?z? Umm Kulsum, ad? Ruqeyy?dir. ?m?r bin ?l-Xattaba ?r? getmi?dir v? ondan Zeydi d?nyaya g?tirmi?dir...[27]”

?i?l?rd? ?minul-?slam ad? il? tan?nan ?t-Tab?rsi kitab?nda[28] deyir: “Umm Kulsum’a g?ldikd? is?, m?hz onunla ?m?r bin ?l-Xattab evl?nmi?dir. Bizim ?shab?m?z deyir ki, ?li – aleyhiss?l?m – ?oxlu m?dafi?, ?idd?tli imtina, h?r c?r b?han? g?tirdikd?n sonra evl?ndirmi?dir. Bel?ki b?t?n bunlardan sonra q?z?n m?s?l?sini ?l-Abbas bin Abdilmutt?lib’? tap??rma?? ona z?rur?t vadar etmi?dir. O da onu ?r? vermi?dir...”

?l-Kuleyni “?l-Kafi” kitab?nda “T?zvic Umm Kulsum” bab?nda r?vay?t edir: “?li bin ?brahim, atas?ndan, o da ?bn ?bi Umeyr’d?n, o da Hi?am bin S?lim’d?n, o Hamm?d’d?n, o da Z?rara’dan, o is? ?bu Abdullah’dan – aleyhiss?l?m – Umm Kulsum’un ?r? verilm?si haqq?nda r?vay?t edir: “Bu, bizd?n q?sb olunmu? bir f?rcdir[29].”

Muhamm?d bin ?bi Umeyr’d?n, o da Hi??m bin S?lim’d?n, o da ?bu Abdill?h’d?n – aleyhiss?l?m – bel? dediyini r?vay?t edir: “Onun ?lini ist?dikd? m?minl?rin ?miri ?li dedi: “O, u?aqd?r.” Dedi: Abbasla qar??la?d? v? ona dedi: “M?nd? n? var ki? N? eybim var ki?” Abbas dedi: “N? olub ki?” Dedi: “Qarda??n o?lundan q?z?n? ist?dim, m?ni geri ?evirdi.Allaha and olsun ki, z?mz?mi dolduraram v? sizin he? bir h?rm?t m?qam?n?z? sa? buraxmaram, ham?s?n? da??daram. Sonra ona qar?? iki ?ahid g?tirib o?urluq etdiyini g?st?r?r?m, sonra sa? ?lini k?s?r?m.” Abbas onun yan?na g?ldi v? ona x?b?r verdi. Ondan q?z?n i?ini ona tap??rmas?n? ist?di, o da verdi.”[30]

Kitaba t?hqiq yazan kitabda Umm Kulsum haqq?nda m?lumat vermi?. Onun ?linin q?z? oldu?unu s?yl?mi?dir. Daha sonra is? ?l-Mufid’in s?zl?rini g?tirmi?dir. Sanki bunlarda ?l-Mufid’in s?zl?ri ?l-Kuleyni’nin h?disl?rind?n ?st?nd?r. Halbuki, h?dis aliml?ri “M?ratul-Uqul” kitab?nda h?disl?rin s?hih oldu?unu g?st?rmi?dir.

Dig?r iki r?vay?ti is? ba?qa babda qeyd etmi?dir v? bu iki r?vay?ti t?qdim edir?m:

“Humeyd bin Ziyad, ?bn S?ma?’d?n, o da Muhamm?d bin Ziyad’dan, o da Abdullah bin S?nan’dan v? Muaviy? bin Amm?r’d?n, o da ?bu Abdullah’dan r?vay?t edir: “Ondan ?ri ?lm?? qad?n haqq?nda soru?dum; idd?tini evind? ke?irm?lidir, yoxsa ist?diyi yerd??” Dedi: “Dil?diyi yerd?, ?m?r ?l?rk?n ?li Umm Kulsumun yan?na g?ldi v? onu q?vm?n?n yan?na g?t?rd?.” ?kinci r?vay?t d? bunun kimidir.[31]

Ola bil?r ki, ?i?l?r imamlar?ndan g?l?n bu r?vay?tl?rin z?if oldu?unu iddia etsinl?r. ??nki onlarda art?q ad?t olmu?dur ki, ?z planlar?na uy?un olmayan r?vay?tl?ri z?if sayaraq qa?ma?a ?al???rlar. Lakin bu qeyd etdiyimiz d?rd h?disin d?rd? d? ?i? aliml?rin? g?r? q?buldur. ?i?l?rd? m?h?ddisl?rin x?tmi olaraq tan?nan Muhamm?d ?l-Baqir ?l-M?clisi “Miratul-Uqul” kitab?nda “t?zvic Umm Kulsum” bab?ndak? iki h?disin “h?s?n” oldu?unu demi?dir (bax: “M?ratul-Uqul”, 20/24), “?ri ?lm?? v? onunla ?laq?d? olmu? qad?n harada idd?tini ke?irm?lidir v? ona vacib olan n?dir” bab?ndak? iki h?disd?n birincisini “m?vsuq”, ikincisini is? “s?hih” saym??d?r. (bax: “Miratul-Uqul”, 21/197)

?l-M?clisi bu evliliyi inkar ed?n ?l-Mufid’? v? dig?rl?rin? cavab ver?r?k deyir: “Ola bilsin ki, bu iki alim bunu ona g?r? qeyd etmi?dir ki, r?qibl?r? (y?ni ?hli-s?nn?t?) qar?? ?st?n olsunlar. ?l-Mufid’in d? bunun ba? verm?sini inkar etm?si d? bel?dir, bel?ki o, bununla b?yan edir ki, bu hadis? onlar?n (?hli-s?nn?tin) r?vay?t yollar? il? sabit olmam??d?r. Yoxsa bu x?b?rl?r varid olduqdan v? daha sonra s?n?dl?ri il? birlikd? g?tir?c?yimiz r?vay?tl?rd? ?linin – aleyhiss?l?m – ?m?r ?l?rk?n g?lib Umm Kulsumu evin? g?t?rm?si qeyd olunduqdan v? “Bih?rul-?nvar” kitab?nda r?vay?t etdiyim r?vay?tl?rd?n sonra bunu inkar etm?k ?ox q?rib?dir. Bunun cavab?nda ?sas g?t?r?l?n budur ki, bu hadis? t?qiyy? v? m?cburiyy?t qar??s?nda ba? vermi?dir. Bel? bir ehtimal uzaq ehtimal say?lmaz, ??nki ?ox zaman z?rur?td? haramlar?n h?kml?ri d?yi?ir v? vacibl?rd?n olur...”[32]

Hicri ???nc? ?srin n?s?b aliml?rind?n ?hm?d bin Y?hya ?l-B?l?zuri n?s?b haqq?nda yazd??? kitab?nda deyir: “Umm Kulsum ?m?r bin ?l-Xattab’a ?r? getmi?dir, ondan Zeyd bin ?m?ri d?nyaya g?tirmi?dir. ?m?r q?tl olunduqdan sonra Muhamm?d bin Caf?r bin ?bi Talib il? evl?nmi?dir. O da ?ld?kd?n sonra Abdullah bin Caf?r, Zeyn?bd?n sonra onunla evl?nmi?dir. Umm Kulsum v? o?lu Zeyd eyni g?nd? v?fat etmi?dir. Onlar?n c?naz?sini Abdullah bin ?m?r q?lm??d?r...”[33]

M?asir ?i? aliml?rind?n ??-?eyx Muhamm?d Baqir ?l-Mahmudi “?nsab ?l-??r?f” kitab?n?n t?hqiqind? deyir: “?bnul-K?lbi deyir: “Umm Kulsum bint ?li ?m?rd?n Zeyd bin ?m?r v? Ruqeyy? bint ?m?ri d?nyaya g?tirmi?dir. Zeyd v? anas? bir g?nd? v?fat etmi?dir v? Zeyd ald??? yaradan v?fat etmi?dir. ?m?r ?ld?kd?n sonra Aun bin Caf?r bin ?bi Talib, sonra Muhamm?d bin Caf?r il?, sonra is? Abdullah bin Caf?r il? evl?nmi?dir.”

Ola bilsin ki, bunu oxuyan ?i?l?r ?bnul-K?lbi’nin kim oldu?unu tan?m?rlar. Ona g?r? d? onun haqq?nda ki?ik m?lumat verim. ?i? alimi ?bn N?dim onun haqq?nda “?l-Fihrist” kitab?nda deyir: “T?fsir, ?xbar v? insanlar?n h?yat?n? bil?n kuf?li alimdir. N?s?b elmind? dig?r aliml?rd?n ?vv?l ya?am??d?r...Muhamm?d bin S?ib ?l-K?lbi Kuf? ??h?rind? hicri 146-c? ild? v?fat etmi?dir.”

?bn K?lbi, onun ?sl ad? ?bul-Munzir Hi?am bin ?bin-Nadr Muhamm?d bin ?s-S?ib bin B???r ?l-K?lbi’dir. ?i?l?rin imam? ?s-Sadiq’in ?shab?ndand?r. Onun atas? is? Muhamm?d bin ?s-S?ib ?l-K?lbidir. O is? ?mam ?l-Baqir’in ?shab?ndand?r. Bu ikisi haqq?nda ?i? ?eyxi Abbas ?l-Qummi deyir: “?l-K?lbi, n?s?b alimidir. Ona h?m d? ?bnul-K?lbi deyilir. ?bul-Munzir Hi?am bin ?bin-Nadr Muhamm?d bin ?s-S?ib bin B???r ?l-K?lbi, Kuf? ??h?rind?ndir. ?nsanlar i?ind? n?s?b elmind? ?n elmlisi idi. N?s?b elmind?n bir hiss?sini atas?, ?mam ?l-Baqir’in ?shab?ndan olan ?bun-Nadr Muhamm?d bin ?s-S?ib’d?n alm??d?r. ?bun-Nadr is? Qurey?in n?s?bini ?bu Salehd?n, o da Aqil bin ?bi Talib’d?n alm??d?r...N?s?b v? t?fsir alimi olmu?dur, hicri 146-c? ild? Kuf?d? v?fat etmi?dir.”[34]

N? ?c?b ?i?l?r ?z imamlar?n?n ?shab?ndan ?n g?cl? n?s?b aliml?rind?n g?l?n ?ahidliyi deyil, be?inci ?srd? ya?am?? ?l-Mufid’in g?lm?li etiraz?n? q?bul edirl?r?!

?l-Mufid bu evliliyi ??bh? alt?na qoymaq ???n ba?qa yollara da ?l atm??d?r. ?z-Zubeyr bin B?kkar haqq?ndak? ??bh?l?r? cavab verdikd?n sonra onun dig?r ??bh?l?rin? baxaq. ?l-Mufid deyir: “H?dis ?zl?y?nd? f?rql?nir. B?z?n ?linin – aleyhiss?l?m – ?z?n?n ?qdi ba?lad???, b?z?n is? Abbas?n bunu etdiyi, b?z?n is? bu evlilik ?qdinin ?m?rin t?hdidind?n sonra oldu?u, b?z?n is? bunun ?linin ?z ixtiyar? v? se?imi il? oldu?u r?vay?t olunur.

Daha sonra is? ravil?rd?n b?zil?ri zikr edir ki, ?m?rd?n Zeyd ad?nda o?lu olmu?dur, b?zil?ri is? onunla ?laq?d? olmam??dan ?vv?l ?ld?r?ld?y?n? deyir. B?zil?ri deyir ki, Zeyd bin ?m?rin ?vladlar? olmu?dur, b?zil?ri is? Zeydin ?z?nd?n sonra ?vlad t?rk etm?d?n ?ld?y?n? deyirl?r. B?zil?ri onun v? anas?n?n birlikd? ?ld?y?n? deyir, b?zil?ri is? anas?n?n ondan sonra ya?ad???n? deyir. B?zil?ri deyir ki, ?m?r Umm Kulsuma q?rx min dinar mehr vermi?dir, b?zil?rin? g?r? is? d?rd min dinar vermi?dir. B?zil?rin? g?r? mehri ?lli min dinar olmu?dur. Bu ixtilaf h?disi batil etmi? olur.”[35]

H?r ?eyd?n ?vv?l bilm?k laz?md?r ki, bir hadis? haqq?nda m?xt?lif m?lumatlar?n r?vay?t olunmas?, h?min hadis?nin ba? verm?m?si anlam?na g?lm?z. ?mumiyy?tl? bu hadis?ni bu s?b?b? g?r? inkar etm?k g?l?ncd?r. Pey??mb?rin – sall?llahu aleyhi va s?ll?m – do?umu v? ?l?m? haqq?nda m?xt?lif r?vay?tl?rin r?vay?t olunmas? he? bir ?ey? t?sir etm?z. V? yaxud ?i?l?rin ?zl?rinin H?zr?ti ?linin ?vladlar?n?n say?nda ixtilaf etm?l?ri ?linin he? bir ?vlad?n?n olmamas?na d?lal?t etm?z. ?l-Mufid ?z? ?vladlar?n?n say?n?n 27 oldu?unu deyir, “?ay?n ??-?i?” kitab?n?n sahibi ?l-?min is? bunun 33 oldu?unu deyir. ?l-M?sudi onlar?n say?n?n 31 oldu?unu, ?bul-Qasim ?smay?l is? 32 oldu?unu deyir. ?l-Y?mari is? 29 oldu?unu deyir.

Sonra ?i? aliml?ri ?zl?ri ?li Zeyn?l-Abidin’in anas?n?n, y?ni H?zr?ti H?seynin z?vc?sinin ad? bar?d? ixtilaf edibl?r, be?? yax?n ad deyilmi?dir. Halbuki ham? bilir ki, onun anas? fars ?ahzad?si olmu?dur, ?sir d??m?? v? H?seyn? qism?t olmu?dur. ?ndi onun ad?n?n d?qiq bilinm?m?si, biz? ?sas verirmi ki, onun ??hzad? s?lal?sind?n oldu?unu inkar ed?k?! El?c?d? Mehdi Munt?zar?n anas?n?n kimliyind? d? ixtilaf edibl?r. M?g?r b?t?n bunlarla bir ?eyi inkar etm?k m?mk?n olsayd?, o zaman ?i?l?rin dininin ?oxunu inkar etm?k asan olard?. ?l-Mufid ortaya ??bh? at?r, Zeydin ?vlads?z ?ld?y?n?, yoxsa ?z?nd?n sonra ?vlad t?rk etdiyini, anas? il? bir g?nd? ?ld?y?n?, yoxsa ayr?-ayr? vaxtlarda ?ld?y?n? v? sair ixtilaflar? ortaya at?r ki, bununla bu hadis?nin k?k?nd?n yalan oldu?unu isbat etsin. Bu hiyl?garlar?n hiyl?sidir! Halbuki, elm ?hli bel? hallarda s?hih olan il? z?if olan g?r??l?rin aras?n? ay?r?r v? s?hih g?r??? q?bul ed?r?k z?if g?r??l?ri k?nara at?rlar. Bir d? ?l-Mufid’in evliliyin keyfiyy?ti haqq?nda ortaya atd??? ixtilaflar is? onlar?n ?z r?vay?tl?rin? ?sas?ndir. Bizim r?vay?tl?rimiz bu evliliyin ?linin ?z ixtiyar? il? oldu?unu g?st?rir. Ax? nec? ola bil?r ki, ?li q?z?n? t?hdid qar??s?nda ?m?r? ?r? versin?! M?g?r kims? ?z can?ndan qorxub ?z ??r?fini kafir sayd???, ?n yax?? halda fasiq v? zal?m sayd??? birin? ?r? ver? bil?rmi?! Bir d? ?li kimi biri t?hdidd?n niy? qorxmal?d?r ki? Halbuki ?l-Mufid kitab?nda r?vay?t edir ki, H?zr?ti ?li b?dr d?y???nd? m??rikl?rin yar?s?ndan ?oxunu ?z? t?klikd? q?rm??d?r. H?tta aliml?rind?n Nem?tullah ?l-C?zairi ?linin pey??mb?rd?n bel? – sall?llahu aleyhi va s?ll?m –c?sur oldu?unu deyir. Bel? bir insan m?g?r hans? ??kild? ?z?n? qorumaq ???n ?z q?z?n? zorla ?r? ver? bil?r?!

Qald? ki, ?m?rin Umm Kulsum il? ?laq?d? olmadan ?vv?l ?lm?sin?, bel? bir ?eyi n?s?b aliml?ri s?yl?mirl?r. ?hli-s?nn?td?n ?mumiyy?tl? he? k?s bunu dem?mi?dir. Bunu dey?n ?i? alimi ?l-M?sudi’dir. ?l-M?sudi is? ?i?likd? ifrata ged?nl?rd?ndir. El?c?d? Zeydin ?z?nd?n sonra ?vlad t?rk etm?d?n ?lm?si v? anas? il? eyni g?nd? ?lm?si bar?sind? g?l?n h?disl?r s?hihdir. ?hli-s?nn?t bundan ba?qa he? bir ?ey demir v? ?hli-s?nn?td? bundan ba?qa bir g?r?? yoxdur.

Mehrin d?y?rin? g?ldikd? is? q?bul olunmu? g?r??? g?r? bunun miqdar? q?rx min dinar olmu?dur. Bu g?r?? ?t-Tab?rinin tarixind?[36], ?bn Sad?n “?t-Tab?qat ?l-Kubra” kitab?nda[37], ?bnul-?sirin “?l-Kamil” kitab

[hekari]

Həqiqətən də bu ancaq müəyyən qism insanlar üçün vacibdir kim evlənib.Müsəlmanlar hansı ki, düz yoldadırlar və sahabələrə hörmət edirlər, hər sözləri lənət qarğış deyil,o müsəlmanlar üçün vacib deyil kim kiminlə evlənib bu onların əqidəsinə dünyagörüşünə və fikrinə əsla təsir etmir çünki bu normal haldır ki, iki sahabə,islamda qardaşdırlar və bir-birilə qohumluq əlaqəsini möhkəmlətmək istəyiblər.Amma qəlbində mərəz olanlar anlamaz.

[Mezlum]

Həqiqətən də bu ancaq müəyyən qism insanlar üçün vacibdir kim evlənib.Müsəlmanlar hansı ki, düz yoldadırlar və sahabələrə hörmət edirlər, hər sözləri lənət qarğış deyil,o müsəlmanlar üçün vacib deyil kim kiminlə evlənib bu onların əqidəsinə dünyagörüşünə və fikrinə əsla təsir etmir çünki bu normal haldır ki, iki sahabə,islamda qardaşdırlar və bir-birilə qohumluq əlaqəsini möhkəmlətmək istəyiblər.Amma qəlbində mərəz olanlar anlamaz.

 

Göresen Suriyede Sehabelerin mezarlarin dagidib ve gazib cesedin belli olmayan yere aparan Selefi (Vahbiler) hagginda ne deyeceksen? onlar nece düz yoldadirlar? Onlara müselman demek ne derecede düzdür? Onlarin getdikleri yol ve etdikleri cinayetler Peygember (s) sünnesidir?

[hekari]

Göresen Suriyede Sehabelerin mezarlarin dagidib ve gazib cesedin belli olmayan yere aparan Selefi (Vahbiler) hagginda ne deyeceksen? onlar nece düz yoldadirlar? Onlara müselman demek ne derecede düzdür? Onlarin getdikleri yol ve etdikleri cinayetler Peygember (s) sünnesidir?

 

Ehtiyatlı ol birazdan dünya sənin üçün ancaq "vahabilərə" və şiələrə bölünəcək.Özün başa düşürsən də

[donor]

Onsuzda dunya mominlere ve kafirlere bolunub , MEZLUM gardas bilir kimdir ve kimin terefindedi .....

[hekari]

Onsuzda dunya mominlere ve kafirlere bolunub , MEZLUM gardas bilir kimdir ve kimin terefindedi .....

 

Möminlə müsəlmanın fərqini bilirsiz?

Düşünmürəm ki, ildə bir dəfə başını daşla yarıb,gündə 3 dəfə daşa səcdə edib və arada bir ələmi öpüb yalayan mömindir.))

[Mezlum]

Möminlə müsəlmanın fərqini bilirsiz?

Düşünmürəm ki, ildə bir dəfə başını daşla yarıb,gündə 3 dəfə daşa səcdə edib və arada bir ələmi öpüb yalayan mömindir.))

 

Bes sen bunlarin hansindansan? Mömin yoxsa Müselman? Möminsense,mömine yarashmaz bir müselmana neyin-neyi oldugunu bilmeyerek,niyetinden xeberi olmayarag,onu Allahdan geyrisine secde etmekle günahlandirmag.Yox eyer müselmansansa,bir mömine böhtan atarag onu Allahdan bashgasina secde etmekle garalamag. Gel dua edib Allahdan lenet dileyek,yalan danishana.Eger biz Allah ücün deyil,dash ücün secde edirikse,bize lenet elesün,yox sen yalandan böhtan atarag,bizleri Allah ücün deyil,dash ücün secde etmekle gühanlandirirsansa,sene lenet elesün.Amin demeyene de Allahin leneti olsun.AMIN!

He indi müselmansansa,hec tereddütsüz menim kimi Amin deyersen,yox mömisense atdigin böhtandan xecalet cekib,sehfini anlayib Allahdan mexfiret dileyib ,tövbe edersen.

Türkler demishgen:-Haydi görün seni.